Wniosek o zbadanie zasad, według których więźniowie są poddawani zabiegom czy badaniom w obecności mundurowych, złożyła rzecznik praw obywatelskich.
Chodzi o art. 115 par. 7 kodeksu karnego wykonawczego. Przewiduje on, że skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego świadczenia zdrowotne udzielane są w obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego. Badanie bez jego obecności może się odbyć tylko na wniosek strażnika lub pracownika więziennej kliniki. Sam skazany nie ma jednak możliwości wnioskować o to, by odbyć wizytę u lekarza bez asysty.
Irena Lipowicz zwróciła uwagę, że takie zasady znacząco różnią się od reguł udzielania świadczeń zdrowotnych pozostałym pacjentom, zakładających poszanowanie ich godności i intymności. W efekcie napisała do TK, aby ten ocenił przepis pod kątem art. 47 konstytucji, który gwarantuje każdemu prawo do ochrony życia prywatnego.
Trybunał Konstytucyjny oceny tej dokonał i przychylił się do wniosku Lipowicz. Orzekł, że art. 115 par. 7 k.k.w. przez to, że nakazuje obecność funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego podczas udzielania świadczenia zdrowotnego również tym osobom pozbawionym wolności, co do których nie jest to konieczne, a także nie określa przesłanek uzasadniających odstąpienie od tego nakazu, jest niezgodny z ustawą zasadniczą. Podkreślił, że prywatność jednostki, tam gdzie jest to możliwe, powinna być chroniona w imię fundamentalnej wartości konstytucyjnej, jaką jest godność człowieka.
Zdaniem TK niewłaściwe jest określone w tym przepisie generalne rozwiązanie. Brak bowiem przesłanek, w przypadku zaistnienia których obecność funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego jest konieczna. Dlatego ustawodawca – zamiast generalnej regulacji, obejmującej wszystkich umieszczonych w zakładach typu zamkniętego – powinien wyróżniać te ich kategorie, które potencjalnie mogą stwarzać w takich placówkach zagrożenie dla bezpieczeństwa personelu medycznego i wobec których świadczenia zdrowotne muszą być wykonywane w obecności strażnika więziennego. W pozostałym zakresie zasadą powinno być zachowanie intymności pacjenta przy udzielaniu świadczenia medycznego, chyba że wniosek o taką obecność złoży personel medyczny przychodni więziennej.
Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej art. 115 par. 7 k.k.w. o 12 miesięcy. W ciągu tego okresu ustawodawca jest zobowiązany do uchwalenia nowego przepisu, który określi przesłanki, w przypadku zaistnienia których obecność funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego przy udzielaniu świadczeń medycznych będzie konieczna.
Zasadą powinno być zachowanie intymności pacjenta podczas badania
ORZECZNICTWO
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 lutego 2014 r., sygn. akt K 22/10.