Nakazywanie strażnikom więziennym, aby z zasady byli obecni podczas udzielania pomocy medycznej wszystkim skazanym na karę pozbawienia wolności jest niezgodne z konstytucją – stwierdził Trybunał Konstytucyjny.

W wyroku z 26 lutego TK rozstrzygnął wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich, który w 2010 roku zaskarżył przepis kodeksu karnego wykonawczego określający zasady udzielania świadczeń zdrowotnych osobom odbywającym karę w zakładzie zamkniętym.

Zgodnie z zakwestionowaną regulacją pomoc lekarska udzielana jest więźniom w obecności funkcjonariusza służby więziennej, natomiast zgoda na odstąpienie od jego obecności w takich sytuacjach może nastąpić jedynie na "na wniosek funkcjonariusza lub pracownika podmiotu leczniczego dla osób pozbawionych wolności". W praktyce takie wnioski nie są jednak składane. Zdaniem RPO przepis ten odbiega od ogólnych zasad udzielania pomocy medycznej, które zakładają poszanowanie godności i intymności pacjentów. Ustawodawca przyjął bowiem, że wszyscy więźniowie stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa lekarza. RPO argumentował, że takie rozwiązanie wykracza poza granice tego, co konieczne.

TK zgodził się z RPO, że skazani na karę pozbawienia wolności z zakładzie zamkniętym nie stwarzają w równym stopniu zagrożenia dla personelu medycznego, dlatego ogólna zasada przewidziana w zaskarżonym art. 115 § 7 k.k.w. w sposób nieproporcjonalny ogranicza prawo do prywatności więźnia korzystającego z pomocy lekarskiej. W przepisie tym brakuje przesłanek, których wystąpienie powodowałoby, że obecność funkcjonariusza więziennictwa byłaby konieczna. Ustawodawca powinien więc wyróżnić kategorie skazanych stwarzających zagrożenie dla personelu medycznego. Natomiast w przypadku pozostałych zasadą powinien być brak obecności funkcjonariusza w trakcie wizyty lekarskiej, chyba że odpowiedni wniosek w tej sprawie złoży osoba z personelu medycznego.

Zdaniem TK prywatność jednostki, gdzie jest to możliwe, powinna być chroniona w imię godności człowieka jako wartości konstytucyjnej.

Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej art. 115 § 7 k.k.w. o dwanaście miesięcy. W tym okresie ustawodawca jest zobowiązany do uchwalenia nowego przepisu, który określi przesłanki, przy których obecność funkcjonariusza więziennictwa podczas udzielania skazanemu pomocy lekarskiej będzie konieczna.

Rozprawie przewodniczył sędzia TK Andrzej Wróbel, a sprawozdawcą był prezes TK Andrzej Rzepliński.

EŚ