Decydujące znaczenie dla oceny, czy skarżącemu przysługuje prawo do złożenia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa, ma moment wniesienia pisma - wyjaśnił Sąd Najwyższy.

Prokurator prokuratury rejonowej odmówił wszczęcia śledztwa w sprawie złożenia fałszywych zeznań mających służyć za dowód w postępowaniu karnym. Mężczyzna, który był faktycznie pokrzywdzony na skutek złożenia nieprawdziwych zeznań (lecz nie miał nadanego statusu pokrzywdzonego) i zawiadomił o popełnieniu tego czynu, wniósł zażalenie 12 lipca 2013 r. Prokurator przekazał je do sądu rejonowego.
Zmiana przepisów
Problem w tym, że w międzyczasie, 23 lipca 2013 r., wprowadzono do kodeksu postępowania karnego art. 306 par. 1 pkt 3, który przyznaje uprawnienie do zaskarżenia postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa m.in. osobie, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, jeżeli wskutek niego doszło do naruszenia jej praw. W związku z tym sąd, do którego sprawa trafiła, nabrał wątpliwości co do momentu, na jaki należałoby badać legitymację osoby, która zawiadomiła o przestępstwie (a nie ma statusu pokrzywdzonego) do wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa. Przedstawił więc Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne sprowadzające się do pytania, czy w takim przypadku liczy się dzień wniesienia zażalenia, czy też czas jego rozpoznania.
Data wniesienia
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, gdyż uznał, że pytanie nie stanowi istotnego problemu interpretacyjnego. Wyjaśnił jednak, że decydujące znaczenie dla oceny posiadania przez skarżącego uprawnienia do zaskarżenia postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa ma moment wniesienia zażalenia. Wówczas bowiem następuje wszczęcie postępowania odwoławczego, co zobowiązuje organ procesowy do zbadania m.in. legitymacji do zaskarżenia. Jednak gdyby zażalenie zostało złożone po wejściu w życie wspomnianej noweli, to zgodnie z zasadą bezpośredniego stosowania ustawy nowej, uprawnienie do zaskarżenia należałoby oceniać według aktualnych przepisów. W tej kwestii wskazówkę interpretacyjną zawierają również przepisy wprowadzające k.p.k. Wynika z nich, że o skuteczności czynności procesowej decyduje stan prawny z chwili jej dokonania. SN stwierdził, że rozszerzenie uprawnień do zaskarżenia postanowienia o zaniechaniu ścigania w znowelizowanym art. 306 k.p.k. odnosi się do zażaleń wniesionych po 22 lipca 2013 r. W rozpoznawanej sprawie mężczyzna złożył zaś zażalenie przed dniem wejścia w życie zmienionej ustawy. W chwili jego wniesienia nie był więc uprawniony do zaskarżenia decyzji. Prokurator powinien więc odmówić przyjęcia zażalenia jako pochodzącego od osoby nieuprawnionej. W konsekwencji w chwili wejścia w życie nowych przepisów nie powinno się toczyć postępowanie.
ORZECZNICTWO
Postanowienie Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2013 r., sygn. akt I KZP 21/13.www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia