● Weksel to tani i skuteczny sposób zabezpieczania wierzytelności
Weksel to nic innego, jak papier wartościowy wystawiany na zlecenie wierzyciela, przykładowo osoby udzielającej pożyczki. W praktyce osoba, która go podpisała, jest zobowiązana do bezwarunkowej zapłaty kwoty na nim oznaczonej. Musi to zrobić we wskazanym terminie i miejscu. Przy najczęściej spotykanym wekslu in blanco (wekslu niezupełnym) termin zapłaty wynika z deklaracji wekslowej (porozumienia wekslowego).

Opłata od pozwu

Z uwagi na charakter omawianego papieru wartościowego dług wynikający z weksla jest dużo groźniejszy niż ten np. umowy pożyczki. Zobowiązanie wekslowe, co do zasady, jest bowiem abstrakcyjne. Oznacza to, że jest ono niezależne od czynności prawnej, która stanowiła podstawę dla jego wystawienia. Dodatkowo zaś weksel może być przedmiotem obrotu. Przykładowo zatem jeżeli dłużnik będzie zwlekał z zapłatą, posiadacz weksla może go sprzedać. Weksle najczęściej skupowane są przez firmy windykacyjne.
Niezależnie od tego posiadacz weksla może liczyć na pewne profity w sądzie. Przede wszystkim może dochodzić roszczeń w postępowaniu nakazowym. Jest to prostsza i tańsza forma uzyskania tytułu wykonawczego niż tradycyjny spór sądowy. W przeciwieństwie do spraw, których przedmiotem są wierzytelności wynikające tylko z samej umowy pożyczki, przy zobowiązaniu wekslowym nie trzeba wykazywać źródła roszczenia i jego wysokości. Do uzyskania nakazu zapłaty wystarczy załączenie do pozwu weksla. Dodatkowo opłata od pozwu w postępowaniu nakazowym wynosi 25 proc. normalnej opłaty. Pozostałe 75 proc. musi zapłacić pozwany, jeżeli zamierza wnieść zarzuty od nakazu zapłaty. Przy roszczeniach pieniężnych opłata sądowa to 5 proc. wartości sporu.
Wydany na podstawie weksla nakaz zapłaty jest tytułem zabezpieczenia oraz staje się natychmiast wykonalny po upływie wskazanego przez sąd terminu zaspokojenia roszczenia. Daje to możliwość zajęcia majątku dłużnika jeszcze przed formalnym uprawomocnieniem się tytułu wykonawczego, co niewątpliwie jest korzystne dla wierzyciela.

Postępowanie w sądzie

Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego powództwo przeciwko zobowiązanemu z weksla można wytoczyć przed sąd miejsca jego płatności. W przypadku gdy jest kilku zobowiązanych z weksla, można ich łącznie pozwać przed sąd miejsca płatności lub sąd właściwości ogólnej dla akceptanta albo wystawcy weksla własnego.
Do pozwu powinien być dołączony oryginał weksla (jeżeli zabezpieczeniem był weksel in blanco, to również deklaracja wekslowa) oraz dowód zawiadomienia dłużnika o jego wypełnieniu, jak również wezwanie do zapłaty.
W praktyce w trakcie niejawnego posiedzenia sąd bada przede wszystkim treść weksla. Oznacza to, że brak któregokolwiek z wymaganych elementów tego papieru powoduje jego nieważność. Wydanie nakazu zapłaty nie jest wówczas możliwe i sprawa kierowana jest do postępowania zwykłego. Taka sytuacja wiąże się zaś z koniecznością uiszczenia przez powoda pozostałej części wpisu.
W trakcie postępowania zmierzającego do wydania nakazu zapłaty sąd nie musi badać z urzędu, czy weksel in blanco został wypełniony zgodnie z dołączoną do niego deklaracją. Ewentualne zastrzeżenia w tym zakresie pozwany powinien podnieść w zarzutach od nakazu zapłaty. Przykładowo jeżeli wierzyciel niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej uzupełni weksel terminem płatności późniejszym niż umówiony termin płatności, wystawca będzie mógł się bronić zarzutem nieprawidłowego uzupełnienia weksla, co może np. skutkować uznaniem roszczenia wekslowego za przedawnione.

Konsekwencje nakazu

Gdy sąd uzna, że złożony pozew odpowiada wymaganiom formalnym i został należycie opłacony oraz weksel i inne dokumenty udowadniają dochodzone roszczenie, na posiedzeniu niejawnym wydaje nakaz zapłaty. Orzeka w nim, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie powoda w całości, wraz z kosztami postępowania, albo może wnieść w tym terminie zarzuty. W przypadku terminowego ich wniesienia wyznaczana jest rozprawa. Po jej przeprowadzeniu sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu. Może też postanowieniem pozew odrzucić lub postępowanie umorzyć.
Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. Jest on równocześnie tytułem zabezpieczającym bez nadawania mu klauzuli wykonalności.

Termin przedawnienia

Roszczenia wekslowe przeciwko wystawcy weksla własnego przedawniają się z upływem trzech lat, licząc od dnia płatności weksla. Powinna być ona określona w treści deklaracji wekslowej. W konsekwencji od zapisów zawartych w deklaracji wekslowej zależy, kiedy wygaśnie odpowiedzialność wystawcy.

WZÓR POZWU

Poznań, 3 lutego 2014 r.

Do Sądu Rejonowego

Poznań-Starego Miasto

w Poznaniu I Wydział Cywilny

Powód: Jan Kowalski

ul. Długa 8, 61-729 Poznań

PESEL 83122312345

Pozwany: Kamil Nowak

ul. Piękna 2/3, 61-729 Poznań

wartość przedmiotu sporu: 20 000 zł

POZEW

W imieniu własnym wnoszę o:

1. Orzeczenie nakazem, by pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 20 000 zł (słownie złotych dwadzieścia tysięcy) z ustawowymi odsetkami od 20 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty i kosztami postępowania w terminie 14 dni od dnia otrzymania nakazu zapłaty.

2. Dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu pozwu, na okoliczności tam powołane.

W przypadku wniesienia przez pozwanego zarzutów wnoszę o:

1. Zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 20 000 zł (słownie złotych dwadzieścia tysięcy) z ustawowymi odsetkami od 20 grudnia 2013 roku do dnia zapłaty.

2. Zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

3. Dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu pozwu, na okoliczności tam powołane.

4. Wydanie wyroku zaocznego w przypadku prawem określonym.

5. Przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda.

UZASADNIENIE

10 stycznia 2013 r. powód pożyczył pozwanemu 20 000 zł. Termin zwrotu pożyczki upłynął 19 grudnia 2013 r. Zabezpieczeniem pożyczki był weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową.

Dowód: umowa pożyczki

Mimo upływu terminu płatności pożyczka przez pozwanego nie została oddana. Pozwany nie wykupił również weksla.

Dowód: – oryginał wesksla wraz z deklaracją wekslową

– zawiadomienie o wypełnieniu weksla,

– wezwanie do zapłaty.

W tym stanie rzeczy pozew jest konieczny i uzasadniony.

Jan Kowalski

podpis

Załączniki: umowa pożyczki, oryginał weksla wraz z deklaracją wekslową, zawiadomienie o wypełnieniu weksla, wezwanie do zapłaty, dowód uiszczenia opłaty od pozwu, odpis pozwu.

PRZYKŁADY

1. Poręczyciel odpowiada za długi

Czytelniczka podpisała weksel in blanco, który był zabezpieczeniem zawartej umowy pomiędzy spółką cywilną a kontrahentem spółki. Pomiędzy małżonkami doszło do rozwodu, a czytelniczka dostała pismo zobowiązujące do wykupu weksla.

Zgodnie z przepisami zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowem (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Jeżeli chodzi o odpowiedzialność za udzielone poręczenie, to należy wskazać, że poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył. Równocześnie jego zobowiązanie jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej.

Poręczyciel wekslowy, który zapłacił weksel, nabywa prawa z niego wynikające przeciw osobie, za którą poręczył, i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają z weksla. W praktyce oznacza to, że od osoby poręczającej weksel wierzyciel może się domagać zapłaty tak samo jak od wystawcy weksla – dłużnika głównego.

Dotyczy to każdego poręczyciela zobowiązania wekslowego, w tym także byłej żony dłużnika. Jest to odpowiedzialność solidarna. Innymi słowy, wierzyciel ma prawo żądać zapłaty całego długu zabezpieczonego wekslem lub jego części – wedle swego wyboru – od wystawcy weksla i poręczyciela łącznie, od obu albo każdego z osobna.

Zapłata należności przez jednego z nich uwalnia od długu drugiego. Jeśli zatem jeden z małżonków poręczył weksel wystawiony przez drugiego z nich, ponosi odpowiedzialność za spłatę długu wekslowego wobec wierzyciela (w tym wypadku kontrahenta spółki cywilnej) tak samo jak każdy inny poręczyciel wekslowy. Majątkowe relacje między nimi (rozwód, a co za tym idzie ustanie wspólności majątkowej) są w tym wypadku bez znaczenia.

2. Zobowiązanie wekslowe można wzmocnić

Kontrahent przygotowuje się do wykonania na zlecenie czytelnika elementów niezbędnych do produkcji obuwia. Zgodnie z projektem umowy na ich wykonanie będą udzielane zaliczki finansowe. Ich zabezpieczeniem będzie również weksel. Z uwagi na formę działalności kontrahenta ma on być wzmocniony poręczeniem innej spółki kontrahenta.

Takie wzmocnienie weksla jest korzystne dla wierzyciela (w tym przypadku udzielającego zaliczek na finansowanie). W obrocie gospodarczym często występuje sytuacja, gdzie jeden podmiot zabezpiecza avalem, czyli poręczeniem wekslowych zobowiązanie wekslowe innego podmiotu.

Aby skorzystanie z tego poręczenia było możliwe w przypadku problemów z realizacją weksla, warto już na etapie jego udzielania pamiętać o jego niezbędnych elementach. Dla ważności avalu konieczne jest złożenie przez poręczyciela podpisu na wekslu lub na przedłużku weksla bezpośrednio pod słowem „poręczam” lub zwrotem równoznacznym.

W konsekwencji złożenie poręczenia wekslowego na oddzielnym dokumencie jest nieskuteczne. Ponadto ze złożonego oświadczenia powinno jednoznacznie wynikać, za kogo poręczenia udzielono. Gdy poręczyciel nie wskaże takiej osoby, poręczenie takie będzie udzielone za wystawcę.

Należy pamiętać, że poręczenie wekslowe nie może być odwołane i jest składane bezterminowo. Poręczenia wygasa dopiero w momencie spełnienia zobowiązania wekslowego. Warto również pamiętać, że poręczenie wekslowe jest instytucją odmienną od tej regulowanej przepisami prawa cywilnego. Przede wszystkim jest ono samodzielne i abstrakcyjne, co ułatwia korzystanie z tej instytucji w obrocie ciążowych, m.in jako zabezpieczenie pożyczek.

Podstawa prawna

Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. nr 37, poz. 282 z późn. zm.).
Ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).