200 znaków obowiązuje na polskich drogach – w pionie, poziomie, nakazów, zakazów, ostrzeżeń i informacji. W tym gąszczu łatwo o błąd. Podpowiadamy, jak nie popełnić najczęstszych, pozornie niewinnych wykroczeń, a także co wolno mundurowym, gdy już nas na nich przyłapią

1. Czy mogę używać w samochodzie antyradaru

Zastanawiam się nad kupnem urządzenia, które będzie wykrywało fale radiowe emitowane przez sprzęt pomiarowy używany przez policję lub wysyłane przez fotoradary. Stosowanie takiego antyradaru w Wielkiej Brytanii jest legalne. Czy podobnie jest w Polsce?
Nie. Obowiązujące przepisy nie zabraniają zakupu antyradaru, czyli urządzenia, które wykrywa fale radiowe emitowane przez sprzęt pomiarowy stosowany przez policję w związku z kontrolą drogową. Używanie lub nawet samo przewożenie tego rodzaju sprzętu w samochodzie w stanie gotowym do użycia jest jednak zakazane i stanowi wykroczenie. Ustawa Prawo o ruchu drogowym bezwzględnie zabrania wyposażania pojazdów w urządzenia informujące o działaniu sprzętu kontrolno-pomiarowego (radarów) lub działanie to zakłócające.
Kierowca przyłapany na używaniu lub posiadaniu antyradaru w aucie w stanie gotowym do użycia może zostać ukarany grzywną w wysokości do 3 tys. zł albo karą nagany.
Zakaz wyposażania pojazdów w antyradary nie dotyczy pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych RP, policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Celnej i Biura Ochrony Rządu.
Podstawa prawna
Art. 97 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).
Art. 66 ust. 4 pkt 4 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

2. Czy będę odpowiadać za niezapięte pasy

Pasażerowie podróżujący ze mną autem zapinają pasy wyłączenie wówczas, gdy siedzą z przodu. Czy jeśli osoby jadące z tyłu nie zapną ich, to podczas kontroli drogowej mogę zostać ukarany mandatem?
Tak. Za jazdę samochodem bez zapiętych pasów odpowiada przede wszystkim osoba, która nie dopełniła tego obowiązku. Kierujący pojazdami nie mogą przewozić pasażera w sposób niezgodny z przepisami ruchu drogowego. Stanowią one, że zarówno kierowca, jak i osoba przewożona pojazdem samochodowym wyposażonym w pasy bezpieczeństwa są obowiązani korzystać z tych pasów podczas jazdy. Za niekorzystanie z pasów bezpieczeństwa podczas jazdy grozi mandat w wysokości 100 zł i 2 punkty karne. Identyczny mandat grozi za kierowanie pojazdem przewożącym pasażerów bez zapiętych pasów. Kierowca za popełnienie takiego wykroczenia może otrzymać 4 punkty karne.
Podstawa prawna
Art. 39 ust. 1, 45 ust. 2 pkt 3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.)
Załącznik do rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz.U. nr 208, poz. 2023 z późn. zm.).
Załącznik nr 1 do rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych z 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. poz. 488 z późn. zm.).

3. Czy CB-radio jest traktowane jak telefon

W czasie jazdy samochodem używam CB-radia. Czy istnieją przepisy zabraniające używania tego typu urządzeń podczas jazdy?
Nie. Prawo o ruchu drogowym zabrania korzystania podczas jazdy z telefonu wymagającego trzymania słuchawki lub mikrofonu w ręku. Kierowcy, którzy doposażyli auto w CB-radio, nie muszą się obawiać jednak konsekwencji. Definicji telefonu nie można rozszerzać na takie urządzenia nadawczo-odbiorcze, mimo że spełniają podobną funkcję.
Trzeba jednak pamiętać, że każdy kierowca jest zobowiązany do zachowania ostrożności. Zgodnie z prawem o ruchu drogowym uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostrożność albo – gdy ustawa tego wymaga – szczególną ostrożność, unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny, czy też narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie. Jeżeli więc kierowca nie patrzy na drogę i wykonuje ryzykowne manewry, np. w związku z regulowaniem urządzenia, może zostać ukarany przez policję.
Podstawa prawna
Art. 3 ust. 1, 45 ust. 2 pkt 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra transportu z 3 lipca 2007 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego (Dz.U. nr 138, poz. 972 z późn. zm.).

4. Czy noworodek musi być w foteliku

Chcę odebrać ze szpitala żonę z narodzoną kilka dni temu córką. Czy mogę przewieźć dziecko w tzw. gondoli?
Tak. W pojeździe samochodowym wyposażonym w pasy bezpieczeństwa dziecko w wieku do 12 lat, nieprzekraczające 150 cm wzrostu, przewozi się w foteliku ochronnym lub innym urządzeniu, które do tego służy. Takie urządzenie musi odpowiadać jednak wadze i wzrostowi dziecka oraz właściwym warunkom technicznym. Przepisy prawa o ruchu drogowym nie dają jednak jednoznacznej odpowiedzi, czy takim urządzeniem jest także nosidełko (jeżeli montowane z przodu – zawsze ustawione tyłem do kierunku jazdy) lub gondola. Odpowiedzi na to pytanie udzielili sami policjanci. Wskazują oni, że w niektórych przypadkach oprócz ścisłego brzmienia przepisu należy kierować się zdrowym rozsądkiem i wyobraźnią, uwzględniając cel, jaki miał na uwadze ustawodawca, tworząc przepis.
Jeśli musimy przewozić dziecko z przodu, to niezależnie od tego, jaki to jest fotelik i jak montowany (przodem czy tyłem), należy maksymalnie osunąć do tyłu przedni fotel pasażera (ale do wysokości słupka) i wyłączyć przednią poduszkę powietrzną. Poduszka stanowi śmiertelne zagrożenie dla maluchów w siedziskach montowanych tyłem. Dzieciom w większości fotelików typu 9-18 grozi połamaniem nóżek. W siedziskach typu 15-36 o klasycznej konstrukcji przy odsuniętym fotelu problem ten występuje rzadziej, ale wymaga indywidualnej oceny dla danego urządzenia i konkretnego samochodu.
Podstawa prawna
Art. 39 ust. 3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

5. Czy mogłem zostać ukarany za palenie

Dostałem 50 zł mandatu za palenie papierosa w czasie jazdy motocyklem z pasażerem. Czy jest to zakazane?
Tak. Co do zasady palenie tytoniu i spożywanie pokarmów w czasie jazdy jest dozwolone. Przepisy prawa drogowego przewidują jednak, że zabrania się tego kierującemu pojazdem silnikowym, który przewozi osobę. Zakaz nie dotyczy natomiast kierującego samochodem ciężarowym, który ma pasażera w kabinie kierowcy. Podobnie ograniczenie to nie dotyczy kierującego samochodem osobowym, z wyjątkiem taksówki. Za popełnienie takiego wykroczenia grozi mandat w wysokości 50 zł.
Podstawa prawna
Art. 63 ust. 5 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

6. Czy muszę obowiązkowo wskazać sprawcę wykroczenia

Zostałam wezwana przez straż miejską, która kazała mi wskazać, komu powierzyłam swój samochód do kierowania lub używania w dniu 3 sierpnia 2013 r. około godz. 14.15. Mój samochód został wtedy postawiony na zakazie parkowania. Czy mam obowiązek wskazania danych kierowcy?
Tak. Właściciel lub posiadacz pojazdu musi wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Nie ma takiego obowiązku jedynie wówczas, gdy samochód został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę i nie mógł temu zapobiec (np. został skradziony lub zabrany w celu krótkotrwałego użycia). Sąd Najwyższy wskazywał już, że niedopełnienie tego obowiązku może stanowić wykroczenie z art. 97 k.w. (por. postanowienie SN z 29 czerwca 2010 r., sygn. akt I KZP 8/2010). Takie wykroczenie można popełnić jedynie umyślnie. Na podobnej zasadzie może być rozpatrywana odpowiedzialność właścicieli pojazdów, którzy celowo uchylają się od wskazania danych kierującego na przedstawionym im zdjęciu z fotoradaru.
Podstawa prawna
Art. 97 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).
Art. 78 ust. 4 pkt 4 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

7. Czy punkty karne mogą się sumować

Przekroczyłem dozwoloną prędkość i jednocześnie wyprzedzałem na przejściu dla pieszych. Oprócz mandatu dostałem jedno- cześnie 16 punktów karnych. Czy można tak sumować punkty karne?
Tak. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy – Prawo o ruchu drogowym określonemu naruszeniu przepisów ruchu drogowego przypisuje się odpowiednią liczbę punktów w skali od 0 do 10 i wpisuje je do ewidencji kierowców. Punkty za naruszenie przepisów ruchu drogowego wpisane do ewidencji usuwa się po roku od dnia naruszenia, chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć przypisana liczba punktów przekroczyłaby 24 lub w przypadku młodych kierowców – 20. Kierowca otrzymuje punkty karne za każde jedno popełnione wykroczenie. Oznacza to, że kilka bezmyślnych manewrów na drodze (np. nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, przejazd na czerwonym świetle, znaczne przekroczenie prędkości) może się skończyć utratą uprawnień do kierowania. Warto pamiętać, że kierowcy, którzy posiadają prawo jazdy dłużej niż rok i chcą zmniejszyć liczbę punktów karnych na swoim koncie, mogą na własny koszt uczestniczyć w szkoleniu, którego odbycie spowoduje zmniejszenie liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego.
Podstawa prawna
Art. 130 ust. 1–3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

8. Czy za brak polisy OC odholują auto

Przez roztargnienie często zapominam portfela z dokumentami. Zastawiam się, czy jeżeli zostanę złapany przez policjantów bez potwierdzenia zawarcia polisy OC, to mogą oni zlecić holowanie mojego samochodu?
Nie. Każdy kierowca auta osobowego w czasie jazdy samochodem powinien mieć przy sobie i okazywać na żądanie funkcjonariuszy dokonujących kontroli drogowej dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem (prawo jazdy), dokument stwierdzający dopuszczenie pojazdu do ruchu (dowód rejestracyjny) i potwierdzający zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dowód opłacenia na nie składki za to ubezpieczenie. Za kierowanie pojazdem przez osobę nieposiadającą przy sobie wymaganych dokumentów grozi mandat w wysokości 50 zł za brak każdego z nich, jednak nie więcej niż 250 zł. Za takie naruszenie przepisów nie grożą natomiast punkty karne.
Zdecydowanie surowsza odpowiedzialność finansowa grozi za jazdę samochodem bez ważnej polisy OC. Jeżeli kierowca nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych lub dowodu opłacenia składki, organ przeprowadzający kontrolę zawiadamia o tym Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Wówczas osoba, która nie dopełniła obowiązku wykupienia ubezpieczenia, musi wnieść opłatę na rzecz funduszu, która może się równać nawet dwukrotnemu minimalnemu wynagrodzeniu (w 2013 r. może to być do 3200 zł).
Podstawa prawna
Art. 95 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).
Art. 87–88 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm.).

9. Czy za małe przekroczenie prędkości grozi kara

Słyszałem, że fotoradary nie robią zdjęć kierowcom, którzy przekroczyli prędkość o kilka kilometrów na godzinę. Czy wobec tego nieznaczne jej przekroczenie o kilka kilometrów w terenie zabudowanym jest karane przez policję i może ona wystawić mandat?
Tak. Dopuszczalna prędkość pojazdu na obszarze zabudowanym w godzinach 5.00–23.00 wynosi 50 km/h. W nocy, pomiędzy 23.00 a 5.00, można tam poruszać się trochę szybciej – do 60 km/h. Należy jednak pamiętać, że prędkość dopuszczalna pojazdu w strefie zamieszkania wynosi zawsze 20 km/h. Kierowca prowadzący pojazd, który nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym, zawsze naraża się na karę grzywny. Nie ma przy tym znaczenia, że przekroczenie limitu było nieznaczne. Za przekroczenie dopuszczalnej prędkości do 10 km/h grozi mandat w wysokości do 50 zł, jednak za popełnienie takiego wykroczenia nie można otrzymać punktów karnych. Za niestosowanie się ograniczenia prędkości i przekroczenie go od 11 do 20 km/h może zostać nałożony mandat w wysokości od 50 do 100 zł i 2 punkty karne.
Podstawa prawna
Art. 92a ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).
Art. 20 ust. 1–2 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

10. Czy jest dopuszczalne holowanie auta na autostradzie

W czasie jazdy po obwodnicy Mińska Mazowieckiego zepsuł mi się samochód. Słyszałem, że jest to odcinek autostrady A2. Czy w takim razie mogłem poprosić kolegę jadącego za mną samochodem osobowym, aby holował mnie do Kałuszyna?
Nie. Prawo o ruchu drogowym zabrania holowania na autostradzie. Taki zakaz nie dotyczy jedynie holowania przez pojazdy przeznaczone do tego do najbliższego wyjazdu lub miejsca obsługi podróżnych. Niezależnie od statusu drogi zabronione jest holowanie pojazdu o niesprawnym układzie kierowniczym lub o niedziałających hamulcach (chyba że sposób holowania wyklucza potrzebę ich użycia), jak też holowanie samochodu za pomocą połączenia giętkiego, jeżeli w pojeździe tym działanie układu hamulcowego uzależnione jest od pracy silnika, który jest unieruchomiony. Nie można ponadto holować jednocześnie więcej niż jednego pojazdu, z wyjątkiem pojazdu członowego. Poza tym zabronione jest wykonywanie tej czynności pojazdem z przyczepą (naczepą).
Podstawa prawna
Art. 31 ust. 2 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

11. Czy stracę prawo jazdy za alkohol

Kierowałem samochodem, mając 0,31 promila alkoholu we krwi. Policjant powiedział mi, że jest to wykroczenie. Czy w związku z tym będę miał zakaz prowadzenia pojazdów?
Tak. Kierowca, który znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, popełnia wykroczenie. Jest ono zagrożone karą aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł. Stan po użyciu alkoholu zachodzi wtedy, gdy jego zawartość w organizmie kierowcy wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila alkoholu albo jego obecność w wydychanym powietrzu wynosi od 0,1 mg do 0,25 mg w 1 dm sześc. Prowadzenie auta z zawartością alkoholu w organizmie poniżej tych norm jest bezkarne.
W razie popełnienia takiego wykroczenia obowiązkowo orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów. Jak orzekł Sąd Najwyższy, w sytuacji przypisania kierowcy odpowiedzialności za wymienione wykroczenie brak orzeczenia tego środka karnego stanowi oczywiste naruszenie prawa materialnego, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku (wyrok z 5 marca 2009 r., sygn. akt II KK 272/2008). Zakaz prowadzenia pojazdów wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Przy orzeczeniu zakazu na kierowcę jest nakładany obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu, o ile dokument ten nie został wcześniej zatrzymany. Do chwili wykonania tego obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.
Podstawa prawna
Art. 29 i 87 par. 1 i 3 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).

12. Czy straż miejska może zatrzymać

W czasie jazdy po Krakowskim Przedmieściu w Warszawie zostałem zatrzymany przez funkcjonariusza. Czy strażnik może zatrzymać samochód będący w ruchu?
Tak. Kontrola ruchu drogowego w gminach lub miastach, które utworzyły straż gminną (miejską), może być wykonywana także przez tych funkcjonariuszy. Strażnicy są uprawnieni do wykonywania takich kontroli między innymi wobec kierującego pojazdem niestosującego się do zakazu ruchu w obu kierunkach, określonego odpowiednim znakiem drogowym lub uczestnika ruchu naruszającego przepisy o zatrzymaniu lub postoju pojazdów. W ramach wykonywania kontroli ruchu drogowego funkcjonariusze są upoważnieni przede wszystkim do zatrzymania pojazdu i sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem.
Podstawa prawna
Art. 129b ust. 1–3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

13. Czy mogę zobaczyć legitymację

W czasie kontroli drogowej policja zawsze prosi mnie o okazanie wielu dokumentów. Czy ja mogę również prosić policjanta o legitymację?
Tak. Policjant zatrzymujący pojazd musi podać kierowcy stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Na żądanie kontrolowanego musi też okazać legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować dane pozwalające na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczące jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument. W przypadku gdy pojazd zatrzymuje funkcjonariusz nieumundurowany, musi on okazać legitymację służbową bez wezwania. Zasad tych nie stosuje się w razie zatrzymania pojazdu w wyniku prowadzonych działań pościgowych lub co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa. Podobnie jest w przypadku, gdy istnieje zagrożenie, że w pojeździe znajdują się osoby, które popełniły przestępstwo.
Podstawa prawna
Par. 4 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. nr 132, poz. 841 z późn. zm.).

14. Czy muszę wezwać policję do rannego zwierzęcia

Nieraz zdarzało mi się, że pod koła samochodu wybiegały mi zarówno domowe, jak i dzikie zwierzęta. Czy o takim fakcie muszę zawiadomić policję?
Tak. Prowadzący pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę, ma obowiązek zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej z właściwych służb. Do takich służb zaliczają się np: policja, Straż Gminna, Straż Graniczna, Służba Leśna. Można też zadzwonić do lekarza weterynarii. Przepisy o ochronie zwierząt przewidują, że kierowca musi wykonać ten obowiązek w miarę możliwości. Oznacza to, że jeżeli interwencja wymagałaby ponadprzeciętnego nakładu sił i środków, uczestnik kolizji może od tego odstąpić (np. gdy spieszy się z chorym dzieckiem do szpitala). Każdy przypadek należy oceniać indywidualnie.
Zdarza się, że po kolizji ranne zwierzę ucieka do lasu albo w pola. Trudno wymagać wówczas od kierującego, aby gonił je w celu udzielenia pomocy. W takich przypadkach warto jednak zawiadomić telefonicznie o takim zdarzeniu policję. Za naruszenie obowiązku udzielenia pomocy potrąconemu zwierzęciu lub niezawiadomienie jednej z właściwych służb grozi grzywna lub areszt. W razie ukarania sąd może orzec też nawiązkę w wysokości do 1 tys. zł na cel związany z ochroną zwierząt.
Podstawa prawna
Art. 25 i 37 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 856).

15. Czy AC gwarantuje rekompensatę

Przed dwoma tygodniami miałem poważną kolizję z ciężarówką. Towarzystwo ubezpieczeniowe przeznaczyło samochód do kasacji, a mi chce wypłacić z AC o połowę niższą kwotę, niż jest warte auto. Czy ubezpieczenie autocasco gwarantuje mi zawsze zwrot kwoty, na jaką było ubezpieczone auto?
Nie. W praktyce przy większości umów ubezpieczenia (bez określonej sumy gwarancyjnej) to, że auto zostało ubezpieczone na określoną kwotę, nie ma większego znaczenia. Liczy się wartość samochodu z chwili szkody. Ustalając tę wartość, towarzystwo bierze pod uwagę m.in. stan techniczny auta, jego przebieg, dokonane naprawy, spadek jego wartości rynkowej od chwili wykupienia polisy. Jedynym sposobem na to, żeby w razie kolizji otrzymać od ubezpieczyciela całą wskazaną w umowie kwotę, jest zawarcie umowy AC w wersji z gwarantowaną sumą ubezpieczenia. Na rynku występuje ona zazwyczaj w dwóch wersjach. W pierwszej kwota jest ustalana w momencie podpisywania umowy i zawsze wypłacana w razie kradzieży czy powstania szkody całkowitej. W drugiej opcji towarzystwo zobowiązuje się do wypłaty równowartości rynkowej auta z dnia zawarcia umowy.
Podstawa prawna
Art. 12a ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 950).

16. Czy jest mandat za niszczenie zieleni

Zaparkowałem samochód częściowo poza chodnikiem. Była tam tylko ubita ziemia, na której być może kiedyś rosła trawa. Straż miejska chciała mnie ukarać grzywną za niszczenie zieleni. Odmówiłem jego przyjęcia. Czy ukaranie w takich przypadkach jest dozwolone?
Nie. Zarówno kierowcy, jak i inne osoby, które niszczą zieleń, mogą zostać ukarani grzywną do 1 tys. zł lub naganą. Kodeks wykroczeń przewiduje, że takiej odpowiedzialności podlega m.in. każdy, kto na terenach przeznaczonych do użytku publicznego niszczy lub uszkadza roślinność.
Takim terenem mogą być trawniki, place, skwery, parki czy ogrody. Należy jednak pamiętać, że strażnik miejski ma prawo ukarać kierowcę za niszczenie zieleni jedynie wtedy, gdy cokolwiek zieleni się pod kołami pojazdu. Gdy auto jest za krawężnikiem, ale na gołej ubitej ziemi, kierowca nie powinien podlegać sankcji (o ile nie popełnił przy okazji innego wykroczenia). To dlatego, że wykroczenie to w tym zakresie ma charakter materialny. Aby przypisać komukolwiek odpowiedzialność, musi zostać stwierdzony skutek w postaci zniszczenia lub uszkodzenia roślinności.
Podstawa prawna
Art. 144 par. 1 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).

17. Czy jadąc pijany rowerem, stracę licencję

Słyszałem, że za jazdę rowerem pod wpływem alkoholu nie można już stracić prawa jazdy. Czy to prawda?
Nie. Sąd skazujący rowerzystę za jazdę w stanie nietrzeźwości nie ma dzisiaj obowiązku orzekania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, do których zaliczają się przede wszystkim samochody osobowe. Ma jednak taką możliwość. Sytuacja pijanych rowerzystów zmieniła się po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 maja 2009 r. (sygn. akt S 2/09). Zwrócił on uwagę na budzące wątpliwości orzekanie w stosunku do pijanych rowerzystów obligatoryjnego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszystkich lub określonego rodzaju pojazdów mechanicznych. Środek musi dotyczyć przede wszystkim pojazdu, którym poruszał się oskarżony o popełnienie czynu z art. 178a par. 2 kodeksu karnego (prowadzenie innego pojazdu niż mechaniczny w stanie nietrzeźwości lub odurzenia narkotykiem po drodze publicznej, w strefie ruchu lub zamieszkania). Obecnie sąd ma obowiązek orzekać zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju (czyli np. tylko roweru), jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca spowodowanej przez siebie katastrofy drogowej lub wypadku.
Podstawa prawna
Art. 42 par. 2 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).

18. Czy zawsze muszę wzywać policję

Spowodowałem stłuczkę na skrzyżowaniu. Kierowca z poszkodowanego pojazdu się uparł, że musimy wezwać policję, bo tak stanowią przepisy. Czy to prawda?
Nie. Uczestnicy kolizji drogowej co do zasady nie mają obowiązku wzywania funkcjonariuszy policji. Powinni to jednak zrobić, gdy istnieje przypuszczenie, że w trakcie kolizji doszło do popełnienia przestępstwa. Może to być podejrzenie, że uczestnik kolizji znajduje się pod wpływem alkoholu lub jechał skradzionym pojazdem. Patrol warto wezwać także wtedy, gdy kierowcy nie potrafią samodzielnie ustalić okoliczności zdarzenia i w konsekwencji nie są w stanie wskazać jego sprawcy. Policjanci przejmują wtedy dowodzenie nad prawidłowym zabezpieczeniem miejsca kolizji. Bezwzględny obowiązek wezwania policji występuje, gdy zdarzenie drogowe jest wypadkiem, a nie kolizją. Za taką może być uznawane jedynie zdarzenie, w którym żaden z jego uczestników nie odniósł obrażeń ciała, a wystąpiły jedynie straty materialne. Wypadek jest zdarzeniem, w wyniku którego co najmniej jeden z uczestników został ranny lub poniósł śmierć.
Podstawa prawna
Art. 44 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

19. Czy należy ustąpić autobusowi

Dostałem mandat od policji za to, że nie wpuściłem na drogę busa, który stał w zatoczce przystankowej. Czy muszę ustąpić pierwszeństwa takiemu pojazdowi, jeżeli ten zasygnalizuje zamiar włączenia się do ruchu?
Tak. Kierujący pojazdem, zbliżając się do oznaczonego przystanku autobusowego na obszarze zabudowanym, jest obowiązany zmniejszyć prędkość, a w razie potrzeby zatrzymać się, aby umożliwić kierującemu autobusem włączenie się do ruchu. Jest to jednak konieczne, tylko jeżeli kierujący takim pojazdem sygnalizuje kierunkowskazem zamiar zmiany pasa ruchu lub wjechania z zatoki na jezdnię. Naruszenie tych zasad może stanowić wykroczenie z art. 90 k.w., ponieważ dochodzi wówczas do tamowania lub utrudniania ruchu drogowego na drodze publicznej. Za jego popełnienie na kierowcę może zostać nałożony mandat w wysokości 200 zł.
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).
Art. 90 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).

20. Czy za każde wykroczenie punkty

Wielu kierowców traci w ostatnich latach prawo jazdy za przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów karnych. Czy za każde naruszenie przepisów ruchu drogowego są przewidziane takie punkty?
Nie. Przepisy przewidują ponad 30 naruszeń przepisów ruchu drogowego, którym przypisano zerową wartość punktową. Punktów karnych nie może dostać kierowca, który jechał wzdłuż po chodniku lub przejściu dla pieszych, wjeżdża na pas między jezdniami czy umieszcza na pojeździe znak określający inne państwo niż to, w którym pojazd został zarejestrowany. Dodatkowa sankcja nie grozi również za oddalenie się kierującego od pojazdu, gdy silnik jest w ruchu, albo za przewożenie ładunku o odrażającym wyglądzie lub wydzielającego odrażającą woń – bez odpowiedniego zabezpieczenia. Nie oznacza to jednak, że na kierowcę nie może zostać nałożony w takiej sytuacji mandat.
Podstawa prawna
Część K załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych z 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz.U. poz. 488 z późn. zm.).

21. Czy policjant poprzestanie na pouczeniu

Przekroczyłem prędkość o 20 km/hw terenie zabudowanym. Prosiłem policjanta o pouczenie, gdyż nigdy dotąd nie byłem karany mandatem za wykroczenie drogowe, a spieszyłem się na ślub brata. Policjanci powiedzieli, że mogą dawać pouczenia jedynie w przypadku minimalnego przekroczenia prędkości. Czy to prawda?
Nie. Kodeks wykroczeń przewiduje, że w stosunku do sprawcy czynu można zawsze poprzestać na zastosowaniu środków oddziaływania wychowawczego. Takimi środkami są przede wszystkim: pouczenie, zwrócenie uwagi i ostrzeżenie. Pouczenie polega na wyjaśnieniu sprawcy wykroczenia, że czyn, jakiego się dopuścił, jest niezgodny z obowiązującymi normami, i ostrzeżeniu, że ponowne jego popełnienie będzie skutkować odpowiedzialnością. Zastosowanie pouczenia jest jednoznaczne z rezygnacją z ukarania kierowcy i wyklucza możliwość późniejszego wystąpienia z wnioskiem o ukaranie go do sądu. Przepisy dają policjantom możliwość stosowania środków oddziaływania wychowawczego bez żadnych dodatkowych obostrzeń. Decydujący się na odstąpienie od wymierzenia kary funkcjonariusz nie musi nawet stwierdzać, czy jest to wystarczające do wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa albo czy zasługuje on na taki przywilej z uwagi na nienaganne dotychczas postępowanie (brak mandatów czy punktów karnych na koncie).
Podstawa prawna
Art. 41 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).

22. Czy czyścić samochód z włączonym silnikiem

Mój sąsiad został ukarany podczas ubiegłej zimy mandatem za opuszczenie uruchomionego samochodu w czasie odśnieżania. Czy w takim razie mogę zgodnie z przepisami odśnieżać pojazd z włączonym silnikiem?
Tak. Obowiązkiem kierowcy przed rozpoczęciem jazdy jest usunięcie śniegu przede wszystkim z szyb, lusterek, świateł oraz tablic rejestracyjnych. Sprawę znacznie ułatwia uruchomienie silnika samochodu. Dzięki temu może on szybko nagrzać się od środka, co ułatwia przede wszystkim oczyszczenie oblodzonych powierzchni. Należy jednak pamiętać, że przepisy zabraniają kierującemu oddalania się od pojazdu, gdy silnik jest w ruchu, jak również pozostawiania pracującego silnika podczas postoju na obszarze zabudowanym (nie dotyczy to pojazdu wykonującego czynności na drodze). Nie można więc karać kierowcy, który odśnieżając auto, nie oddala się od niego. Nie jest to dopuszczalne nawet w sytuacji, w której nagrzewa samochód, choć nie ma takiej potrzeby (bo auto nie jest oblodzone).
Podstawa prawna
Art. 60 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

23. Czy zawsze muszę przyjąć mandat

Strażnicy ukarali mnie za złe parkowanie na prywatnym terenie. Powiedzieli, że muszę przyjąć mandat, bo inaczej zostanę ukarany znacznie surowiej w sądzie. Czy mogłem nie przyjąć mandatu w sytuacji, gdy czułem się niewinny?
Tak. Warunkiem nałożenia mandatu za wykroczenie jest wyrażenie przez kierowcę zgody na przyjęcie takiego typu kary. Policjant lub strażnik miejski, który nakłada grzywnę w drodze mandatu, ma obowiązek poinformować kierowcę o prawie odmowy jego przyjęcia i skutkach prawnych takiej odmowy, tj. o tym, że zostanie sporządzony wniosek o ukaranie do sądu. Poza tym, jeżeli kierowca jest podejrzany o wykroczenie przeciwko przepisom ruchu drogowego, musi zostać poinformowany także o liczbie punktów karnych, które zostaną wpisane na jego konto do policyjnej ewidencji. Przyjęcie mandatu nie jest więc obowiązkiem sprawcy wykroczenia. Oznacza jednak przyznanie się sprawcy do winy i prawomocne zakończenie postępowania. Mandatu nie warto więc przyjmować nie tylko wtedy, kiedy kierowca czuje się niewinny i twierdzi, że nie popełnił wykroczenia. Można to zrobić także, kiedy nie zgadza się z wysokością sankcji albo liczbą punktów karnych, którą chce nałożyć policjant.
Podstawa prawna
Art. 97 par. 3 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 395 z późn. zm.).

24. Czy jest więzienie za nieopłacony mandat

Dostałem mandat za rozjeżdżanie zieleni na trawniku pod blokiem. Nie zapłaciłem go, a urzędnikom nie udało się ściągnąć należności, bo nie mam żadnych dochodów ani majątku. Powiedziano mi więc, że w ostateczności mogę trafić do więzienia. Czy to prawda?
Tak. Jeżeli egzekucja grzywny wymierzonej za wykroczenie okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając czas jej trwania. W razie gdy ukarany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie zamiennej pracy społecznie użytecznej, albo uchyla się od jej wykonania, sąd ma obowiązek zarządzić wykonanie zastępczej kary aresztu. Podobnie jest w sytuacji, gdy zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa. Zarządzając wykonanie zastępczej kary aresztu, sąd przyjmuje, że jeden dzień zastępczej kary aresztu jest równoważny grzywnie od 20 do 150 zł. Kara zastępcza nie może przekroczyć 30 dni aresztu. Nie można wymierzyć zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary (np. kalectwo, konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny).
Od zastępczej kary aresztu sprawca wykroczenia może być uwolniony w każdym czasie przez wpłacenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia. Zastępczą karę aresztu można orzec, dopóki nie nastąpi przedawnienie wykonania kary, czyli przez 3 lata od daty uprawomocnienia się orzeczenia.
Podstawa prawna
Art. 25 i 26 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 z późn. zm.).

25. Czy kierowca może być zbyt wolny

Na miejskich drogach często spotykam kierowców, którzy poruszają się żółwim tempem. Czy kierowca nie powinien jechać taką prędkością jak inne pojazdy?
Nie. Prawo o ruchu drogowym przewiduje ogólny nakaz jechania z prędkością nieutrudniającą jazdy innym kierującym. Obowiązek jazdy z odpowiednią prędkością służy zapewnieniu bezpieczeństwa na drodze, gdyż inni uczestnicy ruchu mogą podejmować ryzykowne manewry, w tym wyprzedzania takiego pojazdu, co w wielu okolicznościach może być niebezpieczne. Omawiany nakaz nie oznacza jednak, że kierowca poruszający się po miejskich ulicach z dopuszczalną prędkością np. 50 km/h (lub mniejszą) jedzie nieprawidłowo, nawet gdy wszystkie inne pojazdy ją przekraczają. Nie dotyczy to przypadków, gdzie na drodze ustawiony jest znak C-14 „prędkość minimalna”. Oznacza on, że kierujący, przy zachowaniu ograniczeń prędkości wynikających z przepisów szczegółowych, jest obowiązany jechać z prędkością nie mniejszą niż określona na znaku liczbą kilometrów na godzinę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy warunki ruchu lub jego bezpieczeństwo wymagają zmniejszenia prędkości.
Podstawa prawna
Art. 19 ust. 2 pkt 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).
Par. 38 rozporządzenia ministrów infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. nr 170, poz. 1393 z późn. zm.).

26. Czy można zatrzymać się na zakazie

Dostarczam pieczywo do sklepów. Często nie mam innego wyjścia, jak zatrzymać się na zakazie zatrzymywania w celu rozładunku. Czy w związku z tym, że świadczę usługi zaopatrzeniowe, jestem zwolniony z zakazu?
Nie. W przypadku gdy na drodze ustanowiony jest zakaz zatrzymywania lub postoju, obowiązuje on także pojazdy, które mają dokonać w takich miejscach rozładunku. Znaki takie są ustanawiane w celu zachowania płynności ruchu, tak aby pojazdy parkujące nie utrudniały ruchu lub nie zagrażały bezpieczeństwu. Jak radzi policja, w przypadku gdy nie ma innej możliwości rozładunku towaru aniżeli postój na drodze w miejscu zabronionym, podmiot, na rzecz którego rozładunek następuje, powinien wystąpić do właściwego zarządcy drogi z odpowiednio uzasadnionym wnioskiem o dokonanie zmiany organizacji ruchu. Tym samym będzie to wniosek o zmianę obowiązującego tam oznakowania, tj. umieszczenia pod znakiem zakazu zatrzymywania tabliczki informującej o wyłączeniach, np. „nie dotyczy zaopatrzenia”, „rozładunek w godz. 4.00–6.00” itp. W przypadku zmiany istniejącego oznakowania należy jednocześnie wystąpić o wydanie zezwolenia na korzystanie z umieszczonych pod znakiem B-36 wyłączeń (więcej: www.policja.pl).
Podstawa prawna
Par. 28 rozporządzenia ministrów infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. nr 170, poz. 1393 z późn. zm.).

27. Czy trzeba mieć zapięte pasy w taxi

Podczas jazdy taksówką prawie nigdy nie widziałem, aby kierowca miał zapięte pasy. Czy osoby poruszające się taksówką mają taki obowiązek?
Nie. Kierujący pojazdem samochodowym oraz osoba przewożona takim pojazdem wyposażonym w pasy bezpieczeństwa mają zawsze obowiązek korzystania z nich podczas jazdy. Przepisy o ruchu drogowym przewidują jednak kilka wyjątków. Od 1 stycznia 2012 r. pasów nie muszą zapinać kierowcy wszystkich taksówek przewożących pasażera. Oznacza to, że taksówkarz musi zapinać pasy tylko w czasie, kiedy nie wykonuje kursu z klientem. Oprócz szoferów pasów bezpieczeństwa w czasie jazdy nie muszą zapinać np. osoby posiadające orzeczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów czy kobiety o widocznej ciąży.
Podstawa prawna
Art. 39 ust. 2 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.).

28. Czy zaproszenie na obiad to łapówka

Podczas kontroli drogowej obiecałem policjantom dobry obiad w mojej restauracji w zamian za to, że odstąpią od nałożenia mandatu za przekroczenie prędkości. Zostałem zatrzymany i mam teraz zarzuty prokuratorskie o korupcję. Czy takie użycie takiego stwierdzenia może być karane?
Tak. Kodeks karny przewiduje odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa łapownictwa czynnego m.in. w sytuacji, gdy kierowca obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej policjantowi w związku z pełnieniem funkcji publicznej, aby skłonić go do naruszenia przepisów prawa albo w zamian za naruszenie przepisów prawa. Takim naruszeniem prawa przez funkcjonariusza może być bezpodstawne odstąpienie od czynności służbowych. Dla popełnienia przestępstwa nie jest niezbędne ścisłe określenie i sprecyzowanie obietnicy udzielenia korzyści majątkowej. Istotne znaczenie ma bowiem uzewnętrzniony przez sprawcę zamiar udzielenia takiej korzyści (por. wyrok SN z 20 listopada 1972 r., sygn. akt III KR 209/72). Za popełnienie takiego czynu grozi kara nawet do 10 lat pozbawienia wolności.
Podstawa prawna
Art. 229 par. 1 i 3 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).

29. Czy mandat może być wyższy niż 500 zł

Ostatnio zostałem ukarany przez funkcjonariuszy, którzy przyłapali mnie jednocześnie na złamaniu trzech przepisów ruchu drogowego. Dostałam 16 punktów karnych i 900 zł mandatu. Tak wysoką liczbę punktów mogę jeszcze zrozumieć, ale czy policjanci mogli nałożyć na mnie tak wysoki mandat?
Tak. Policjant może nałożyć na kierowcę mandat w wysokości do 500 zł za jedno wykroczenie. Wysokość grzywien nakładanych w drodze mandatu karnego za wybrane rodzaje wykroczeń przez uprawnione organy określa załącznik do rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń. W przypadku opisanym przez czytelnika sprawa wygląda nieco inaczej. Gdy czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustaw, jego sprawcę można ukarać grzywną do 1 tys. zł.
Podstawa prawna
Art. 96 par. 1 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 395 z późn. zm.).

30. Czy muszę mieć dowód zakupu GPS

Podczas kontroli drogowej zostałem zapytany przez policjantów o dokumenty potwierdzające legalność oprogramowania do nawigacji. Powiedziałem im, że takich nie mam, ale oprogramowanie kupiłem przed kilkoma latami w sklepie, co może potwierdzić moja żona. Policjanci nie wyciągnęli żadnych konsekwencji, ale czy mieli do tego prawo?
Nie. Kierowcy nie mają obowiązku posiadania w pojeździe dokumentów świadczących o legalności urządzenia GPS. Tylko w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia, że urządzenie pracuje na nielegalnym oprogramowaniu, policjant może zatrzymać nawigację za pokwitowaniem.
Obowiązują tu takie zasady, jak w przypadku sprawdzania legalności oprogramowania komputerów.
Policja musi mieć wiarygodne informacje o tym, że w danym samochodzie znajduje się GPS z pirackim oprogramowaniem, lub znaleźć wskazujące na to dowody. Nie może się opierać na domysłach ani przeprowadzać takich czynności rutynowo.

Podstawa prawna

Art. 217 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. nr 89, poz. 555 z późn. zm.).
Dodatek przygotował