Sąd Najwyższy w obronie dodatkowych zarobków notariuszy

Sprawa dotyczyła małżeństwa, które chciało rozszerzyć łączący ich ustrój ustawowej wspólności majątkowej o mieszkanie wchodzące w skład majątku osobistego jednego z nich. Małżonkowie poszli do notariusza, a ten sporządził umowę. Pobrał za nią, poza wynikającym z przepisów wynagrodzeniem w kwocie 400 zł, także opłatę za sporządzenie wniosku wieczystoksięgowego w wysokości 244 zł (200 zł + 22 proc. VAT). Małżeństwo zażądało zwrotu opłaty za wniosek. Uznało bowiem, że sama taksa notarialna powinna obejmować koszt sporządzenia tego wniosku.

Sąd rejonowy uznał, że roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia było niezasadne. Zgodnie z par. 16 rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz.U. z 2004 r. nr 148, poz. 1564 z późn. zm.) za dokonanie czynności notarialnej niewymienionej w przepisach poprzedzających maksymalna stawka wynosi 200 zł.

Pobranie tej kwoty miało swoją podstawę prawną, którą była umowa z pozwaną rejent. Wynagrodzenie za złożenie wniosku o wpis w księdze wieczystej prawa własności było zatem jednym z punktów umowy. W ocenie sądu gdyby stronie takie warunki nie odpowiadały, mogłaby zrezygnować z podpisania aktu.

Mężczyzna wniósł apelację. Przekonywał, że jego zdaniem samo złożenie wniosku o wpis do księgi wieczystej nie jest odrębną czynnością notarialną. Rejent ma bowiem obowiązek złożyć taki wniosek z mocy samego prawa, a pobrana taksa za czynność główną uwzględnia już koszty sporządzenia i wniesienia wniosku do wydziału ksiąg wieczystych sądu rejonowego.

Wskazał, że zawód notariusza jest zbliżony do komornika. W obu obywatele są zmuszani do korzystania z ich usług, a ich wynagrodzenia regulują przepisy. Strona mająca do czynienia z komornikiem ma jednak prawo do kwestionowania wysokości wynagrodzenia. W przypadku notariuszy też tak powinno być. Sąd okręgowy nabrał wątpliwości, czy rejent mógł zażądać dodatkowej opłaty, i zwrócił się z takim zagadnieniem prawnym do SN.

W piątek SN uchwalił, że notariusz może pobrać dodatkową opłatę w maksymalnej wysokości 200 zł za dokonanie czynności notarialnej, do której zobowiązuje go art. 92 par. 4 ustawy – Prawo o notariacie (Dz.U. z 2008 r. nr 189, poz. 1158 z późn. zm.). Chodzi więc o sytuację, gdy umowa będzie dotyczyć: przeniesienia, zmiany lub zrzeczenia się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienia prawa podlegającego ujawnieniu w księdze bądź przeniesienia własności nieruchomości.

– Uchwała potwierdza stanowisko prezentowane przez notariat – komentuje Tomasz Janik, prezes Krajowej Rady Notarialnej.