Kto może zostać notariuszem

Czym zajmuje się notariusz

Spektrum działania notariusza jest bardzo szerokie i co do zasady obejmuje dokonywanie następujących czynności:

• sporządzanie aktów notarialnych;

• sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia;

• sporządzanie poświadczenia;

• doręczanie oświadczenia;

• spisywanie protokołów;

• sporządzanie protestów weksli i czeków;

• przyjmowanie na przechowanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych;

• sporządzanie wypisów, odpisów i wyciągów dokumentów;

• sporządzanie, na żądanie stron, projektów aktów, oświadczeń i innych dokumentów.

Egzamin wstępny

Egzamin wstępny ma na celu sprawdzenie wiedzy kandydata na aplikanta notarialnego z zakresu: materialnego i procesowego prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa gospodarczego, spółek prawa handlowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, materialnego i procesowego prawa administracyjnego, postępowania sądowoadministracyjnego, prawa Unii Europejskiej, prawa finansowego, prawa prywatnego międzynarodowego, prawa konstytucyjnego oraz prawa o ustroju sądów i prokuratur, samorządu notarialnego i innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej.

Sam egzamin polega zaś na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 150 pytań zawierających po 3 propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Kandydat może wybrać tylko jedną odpowiedź, a za każdą prawidłową – uzyskuje 1 punkt.
Pozytywny wynik z egzaminu wstępnego otrzymuje osoba, która uzyskała z testu co najmniej 100 punktów.

Jak wygląda aplikacja notarialna

Aplikacja notarialna rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku i trwa 2 lata i 6 miesięcy. Organizuje ją i prowadzi rada izby notarialnej na podstawie programu ustalonego przez Krajowa Radę Notarialną.

Aplikacja jest odpłatna, a szkolenie aplikantów notarialnych pokrywane jest z opłat wnoszonych przez aplikantów do właściwej izby notarialnej.
W czasie trwania aplikacji aplikanci zaznajamiają się z czynnościami sądów w sprawach cywilnych, gospodarczych i wieczystoksięgowych.

Na czym polega egzamin notarialny

Egzamin notarialny ma za zadanie sprawdzenie przygotowania prawniczego osób przystępujących do egzaminu notarialnego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu notariusza, w tym wiedzy i umiejętności jej praktycznego zastosowania z zakresu:

• materialnego i procesowego prawa cywilnego,

• prawa rodzinnego i opiekuńczego,

• prawa gospodarczego, spółek prawa handlowego,

• prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,

• materialnego i procesowego prawa administracyjnego,

• prawa finansowego,

• prawa prywatnego międzynarodowego,

• prawa Unii Europejskiej,

• prawa konstytucyjnego,

• prawa o ustroju sądów i prokuratur, samorządu notarialnego oraz innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej,

• warunków wykonywania zawodu notariusza i etyki tego zawodu.

Egzamin notarialny składa się z trzech części pisemnych:

• Pierwsza część egzaminu notarialnego polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 100 pytań zawierających po 3 propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa, a za każdą prawidłową odpowiedź zdający uzyskuje 1 punkt.

• Druga część egzaminu notarialnego składa się z 2 zadań polegających na opracowaniu projektów aktów notarialnych na podstawie opisanego przypadku (casusu).

• Trzecia część egzaminu notarialnego polega na opracowaniu opinii prawnej na podstawie przedstawionego problemu prawnego.

Czym jest asesura notarialna

Asesura notarialna to rodzaj trwającego co najmniej dwa lata stażu zawodowego, który odbywany jest przez asesora pod kontrolą doświadczonego notariusza prowadzącego kancelarię.

W jej trakcie asesor pogłębia swoją wiedzę zdobytą w czasie aplikacji, a ponadto sprawdza swoje przygotowanie i zdolności w praktyce, w szczególności w czasie zastępowania notariusza podczas jego nieobecności. Tego typu praktyka najlepiej przygotowuje do prowadzenia w przyszłości własnej kancelarii.

Kto zostaje powołany na notariusza

Zgodnie z ustawą notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości, na wniosek osoby zainteresowanej, po zasięgnięciu opinii właściwej rady notarialnej.

Osoby uprawnione do powołania na notariusza

Ustawa prawo o notariacie określa trzy grupy osób uprawnionych do powołania na notariusza:

Pierwsza grupa to osoby spełniające wymagania określone w art. 11 ustawy Prawo o notariacie.

Do tej grupy należą osoby, które:

• posiadają obywatelstwo polskie i korzystają w pełni z praw cywilnych i obywatelskich;

• są nieskazitelnego charakteru i dają rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu
notariusza;

• ukończyły wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskały tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

• odbyły aplikację notarialną;

• złożyły egzamin notarialny;

• pracowały w charakterze asesora notarialnego co najmniej 2 lata;

• ukończyły 26 lat.

Druga grupa to osoby, które mają prawo przystąpić do egzaminu notarialnego bez obowiązku odbycia aplikacji notarialnej.

Wymienia je art. 12 § 2 ustawy Prawo o notariacie. Są to:

• doktorzy nauk prawnych,

• osoby, które przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu zatrudnione były na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora,

• osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza w kancelarii notarialnej, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej,

• osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów,

• osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki lub radcowski w zakresie, w którym ustawowo określony przedmiot zdanego przez nich egzaminu jest różny od zakresu prawa określonego w art. 71b § 4,

• osoby, które zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Trzecia grupa wskazana w art. 12 §1 ustawy Prawo o notariacie to:

• profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych,

• osoby, które zajmowały stanowisko sędziego lub prokuratora,

• osoby, które wykonywały zawód adwokata lub radcy prawnego przez okres co najmniej 3 lat,

• osoby, które co najmniej 3 lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Deregulacja zawodu notariusza

Od kilku miesięcy trwają żywe dyskusje dotyczące deregulacji zawodu notariusza. Zmianom w największym stopniu są przeciwni sami rejenci, którzy uważają, że ich zawód nie powinien być otwarty (jeden z pomysłów na deregulację dotyczy kwestii zwolnienia z wymogu złożenia egzaminu notarialnego osób wykonujących zawód komornika przez okres 3 lat, o ile posiadają wykształcenie prawnicze oraz osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski albo posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych i odpowiednią praktykę zawodową).

Inne propozycje:

- Powoływanie notariusza „na okres próbny” - po trzech latach taki notariusz uzyskałby już pełne uprawnienia do wykonywania zawodu.

- Skrócenie z pięciu do trzech lat okresów stosowania prawa wymaganych do dopuszczenia do egzaminu zawodowego bez konieczności odbywania aplikacji notarialnej.

- Wprowadzenie obowiązku objęcia każdego aplikanta patronatem notariusza.

- Pociągnięcie do odpowiedzialności karnej patrona, który uchyla się od obowiązku objęcia patronatem danego notariusza.

Z niektórych zmian Ministerstwo Sprawiedliwości już się wycofało, np. ze skrócenia aplikacji z dwóch i pół do dwóch lat.