Wniosek o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego przestępstwa nadużycia funkcji złożył rzecznik praw obywatelskich. Zgodnie z art. 231 par. 1 kodeksu karnego funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Rzecznik, badając sprawy wpływające do jego biura, dopatrzył się rozbieżności w orzecznictwie sądów odnośnie tego, czy dla skazania za ten występek wystarczy samo niekorzystne działanie funkcjonariusza, czy potrzeba jeszcze, aby skutek tych działań powodował szkodę.

Różne poglądy

RPO wskazał na dwa odmienne stanowiska w tej sprawie. Zgodnie z pierwszym, działanie na szkodę interesu publicznego nie wymaga powstania realnej straty. Na podstawie tego przepisu można bowiem ukarać już za samo zachowanie powodujące ryzyko powstania szkody. Wystarczy, że funkcjonariusz publiczny np. zaakceptuje przetarg przeprowadzony niezgodnie z przepisami prawa.
Zgodnie zaś z drugim poglądem, powinno zaistnieć konkretne narażenie na niebezpieczeństwo powstania szkody dla interesu publicznego lub prywatnego, a nie tylko zagrożenie potencjalne lub ogólne. Samo przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza nie prowadzi jeszcze do odpowiedzialności za to przestępstwo. Może być jednak podstawą odpowiedzialności służbowej lub dyscyplinarnej.
Zdaniem samego rzecznika dla skazania za to przestępstwo konieczne jest wystąpienie skutku w postaci bezpośredniego narażenia na niebezpieczeństwo powstania konkretnej szkody dla określonego interesu publicznego lub prywatnego.
Przypadkowi świadkowie policyjnych błędów: kiedy z ofiar stają się wrogami?
Przypadkowi świadkowie policyjnych błędów: kiedy z ofiar stają się wrogami?

Zobacz również

Trzeba wykazać interes

Sąd Najwyższy w powiększonym składzie uznał, że do pociągnięcia do odpowiedzialności za występek nadużycia funkcji musi wystąpić rzeczywiste niebezpieczeństwo powstania szkody w interesie publicznym lub prywatnym. SN wskazał, że przy rozpatrywaniu spraw dotyczących odpowiedzialności funkcjonariusza za nadużycie władzy konieczne jest wykazanie narażonego na szkodę konkretnego interesu publicznego lub prywatnego.
Ponadto sąd powinien ustalić związek przyczynowy pomiędzy możliwym skutkiem a przekroczeniem uprawnień lub niedopełnieniem obowiązków przez oskarżonego.

Uchwała Sądu Najwyższego z 24 stycznia 2013 r., sygn. akt I KZP 24/12.