Chciałem wymienić podarty banknot dziesięciozłotowy w oddziale jednego z banków. Kierowniczka placówki odesłała mnie jednak do Narodowego Banku Polskiego (NBP). Czy miała rację – pyta czytelnik.
Nie. Każdy bank komercyjny działający na terytorium Polski ma obowiązek bezpłatnej wymiany zniszczonych banknotów i monet na pełnowartościowe. Wystarczy udać się do jakiejkolwiek placówki i poprosić w kasie o wymianę. Nie musimy być klientem tego banku.
Jeśli banknot nie budzi podejrzeń co do autentyczności, bank nie ma prawa odmówić. Jeśli jednak tak zrobi, możemy złożyć skargę na jego bezprawne działanie do Komisji Nadzoru Finansowego. Wymianę prowadzą również wszystkie oddziały okręgowe NBP.
Warto jednak wiedzieć, że nie zawsze dostaniemy banknot o takim samym nominale jak ten, który przynieśliśmy do oddziału. Wymiana w pełnej nominalnej wartości jest możliwa jedynie, gdy w jednym fragmencie zachowało się więcej niż trzy czwarte pierwotnej powierzchni lub gdy banknot został przerwany na pół. Gdy zachował od 45 do 75 proc. pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie, otrzymamy jedynie połowę nominalnej wartości zniszczonego banknotu.
Na przykład za uszkodzoną dwudziestozłotówkę dostaniemy dziesięć złotych. Jeśli zachowało się mniej niż 45 proc. pierwotnej powierzchni pieniądza, nie wymienimy banknotów od ręki. Oddział banku przyjmie wtedy za pokwitowaniem uszkodzony pieniądz, a następnie prześle go do centrali NBP, która po ocenie jego autentyczności zdecyduje o dokonaniu wymiany bądź nie.
Łatwiej jest z monetami. Tu w zasadzie zawsze otrzymamy wymianę w pełnej wartości, chyba że z uszkodzonego bilonu został tylko rdzeń lub pierścień.
W polskich bankach, ani w komercyjnych, ani w NBP, nie wymienimy z kolei uszkodzonych pieniędzy zagranicznych.

Podstawa prawna
Zarządzenie nr 1/2003 prezesa NBP z dnia 15 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. NBP z 2003 r. nr 1, poz. 1 z późn. zm.).