Trzy miesiące od daty otrzymania rozstrzygnięcia organu międzynarodowego będzie miała strona, aby wznowić na tej podstawie postępowanie przed polskim sądem. Takich zmian w kodeksie postępowania cywilnego chcą senatorowie.
Projekt nowelizacji, autorstwa komisji ustawodawczej, został już przesłany marszałkowi izby wyższej.
Projekt ma być wykonaniem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 2009 r. (sygn. akt S 5/09).
Wówczas sędziowie wskazali, że przepisy k.p.c. są niespójne w zakresie, w jakim pozwalają na wznowienie postępowania na tej podstawie, że wyrok został wydany w oparciu o akt prawny uznany później za niekonstytucyjny, niezgodny z ratyfikowaną ustawą międzynarodową lub ustawą.
Niespójność polega na tym, że k.p.c. nie gwarantuje dwuinstancyjności wznowionego na tej podstawie postępowania.
Kto i jak może wnieść skargę do Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Zobacz również
Artykuł 405 k.p.c. stanowi bowiem, że w sytuacji, gdy rozstrzygnięcia w sprawie wydawały sądy różnych instancji, właściwym do wznowienia jest sąd instancji wyższej.
A ten nie ma obowiązku uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, gdyż nie obliguje go do tego żaden przepis.
Dlatego też senatorowie proponują wprowadzenie do k.p.c. art. 412 par. 31. Dzięki niemu w sytuacji gdy strona zaskarży orzeczenia sądów pierwszej i drugiej instancji, właściwy do merytorycznego rozpoznania sprawy będzie sąd pierwszej instancji. Natomiast rola sądu drugiej instancji będzie się ograniczała do rozstrzygnięcia o dopuszczalności wznowienia postępowania.
Jednak wykonanie wyroku TK nie jest jedynym celem autorów noweli.
– Projekt zakłada równocześnie wprowadzenie odrębnej podstawy wznowienia w tych przypadkach, w których potrzeba ponownego rozpoznania sprawy wynika z orzeczenia chociażby takiego organu jak Europejski Trybunał Praw Człowieka – wskazuje Piotr Zientarski, przewodniczący komisji ustawodawczej.
I nie chodzi tutaj tylko o wyrok wydany przez taki międzynarodowy organ, lecz także o postanowienie.
Termin na wznowienie postępowania na takiej podstawie będzie wynosił trzy miesiące od dnia otrzymania przez stronę lub jej pełnomocnika orzeczenia organu.
Piotr Zientarski podkreśla, że przyjęcie tych rozwiązań będzie krokiem w kierunku rzeczywistej realizacji ochrony gwarantowanej przez prawo międzynarodowe, w szczególności zaś przez przepisy europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
K.p.c. wskazuje okoliczności, które mogą skutkować wznowieniem postępowania

Pierwsza grupa przyczyn związana jest z nieprawidłową obsadą sądu wydającego wyrok: gdy w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo gdy orzekał sędzia lub ławnik wyłączony z mocy ustawy.
Druga grupa podstaw wznowienia z powodu nieważności dotyczy przyczyn związanych ze stronami postępowania: jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej lub gdy była nienależycie reprezentowana albo została pozbawiona możności działania.