Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności z konstytucją art. 180 par. 1 kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) w zakresie, w jakim przepis ten zezwala na zwolnienie z obowiązku przestrzegania tajemnicy statystycznej. Trybunał zdecydował, że przepis ten straci moc z upływem 12 miesięcy od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Tyle czasu Trybunał dał parlamentowi na zmianę k.p.k. w tym zakresie.
Zgodnie z art. 180 par. 1 k.p.k., osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań "co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni je od obowiązku zachowania tajemnicy".
Przepis zakwestionował rzecznik praw obywatelskich (RPO)
Zdaniem RPO, przepis ten nie określa jasnych przesłanek dopuszczalności zwolnienia z tajemnicy statystycznej. Grozi to - zdaniem RPO - tym, że sądy i prokuratura zwolnią kogoś z tajemnicy statystycznej, mimo że są inne drogi dojścia do prawdy. Ponadto - w opinii RPO - zwolnienie z tajemnicy statystycznej może być stosowane w zasadzie w każdej kategorii spraw, w tym także o drobniejszym charakterze, co "wydaje się rażąco niewspółmierne w stosunku do doniosłości danych objętych tajemnicą".
Zastrzeżenia RPO w tym zakresie podzielił we wtorek Trybunał Konstytucyjny (sygn. K 33/08). Trybunał orzekł, że art. 180 par. 1 k.p.k. w zakresie, w jakim dotyczy zwolnienia od obowiązku zachowania tajemnicy statystycznej jest niezgodny z konstytucją. Przepis ten nie określa bowiem warunków dopuszczalności zwolnienia przez sąd lub prokuratora od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej osoby obowiązanej do jej przestrzegania.
"Ani wynik wykładni językowej i systemowej art. 180 par. 1 k.p.k., ani dotychczasowa praktyka stosowania tego przepisu nie zapewniają, iż zwolnienie od obowiązku zachowania tajemnicy statystycznej będzie następować tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla postępowania karnego, tj. gdy nie istnieje możliwość pozyskania informacji z innych źródeł" - stwierdził Trybunał.
Nie ma możliwości kontrolowania postanowień
TK dodał, że nie ma procedury kontrolowania postanowień o zwolnieniu od obowiązku zachowania tajemnicy statystycznej. To uniemożliwia sprawdzenie, czy decyzja o zwolnieniu z tajemnicy statystycznej była trafna.
Trybunał nie dopatrzył się natomiast niezgodności tego przepisu z art. 42 ust. 3 konstytucji. Stwierdził też, że przepis ten jest zgodny z zasadą ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji).
Trybunał nie podzielił poglądu RPO, że dobro statystyki publicznej dominuje nad dobrem wymiaru sprawiedliwości. "Dobro wymiaru sprawiedliwości stanowi istotną wartość prawidłowo funkcjonującego państwa prawa. W wielu sytuacjach, udostępnienie informacji statystycznych na potrzeby postępowania karnego może okazać się konieczne dla jego prawidłowego przebiegu i wyniku" - stwierdził TK.