Policja na żądanie pokrzywdzonego zniesławiającym wpisem na forum internetowym musi przyjąć skargę i w razie potrzeby zabezpieczyć dowody.
Rozmowa z Joanną Basińską, radcą prawnym w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy Sp. k. z siedzibą w Poznaniu
Kiedy można uznać daną wypowiedź na forum internetowym za karalne pomówienie?
Zniesławienia dopuszcza się ten, kto pomawia określone podmioty o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć je w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania. Może dotyczyć to zarówno osób prywatnych, instytucji, jak i osób prawnych.
Czy chodzi tutaj o każde subiektywne przekonanie o powstaniu strat moralnych?
Osobiste uczucia osoby pokrzywdzonej nie mają wyłącznego i decydującego znaczenia. Karze podlega sprawca, który o danej okoliczności mogącej kogoś poniżyć zakomunikował jednej osobie wprost lub w jej obecności. Chodzi tu o rozprzestrzenienie się tej wiadomości publicznie, o możliwość dotarcia jej do szerokiego kręgu osób.
Karalne jest więc takie pomówienie, które może prowadzić do upokorzenia danej osoby w opinii innych, umniejszenia jej kompetencji, wskazania na nieprawidłowe, naganne postępowanie, doprowadzenia do realnego niebezpieczeństwa niewłaściwego odbioru społecznego.
Czy pokrzywdzony musi udowodnić internaucie, w jaki sposób został poniżony?
Dla dokonania przestępstwa pomówienia nie jest wymagany skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub faktycznej utraty zaufania, gdyż jest to tzw. przestępstwo z narażenia. Warto dodać, że nie stanowią zniesławienia oświadczenia i wypowiedzi będące realizacją uprawnień opartych na przepisach prawnych. Dotyczy to w szczególności krytycznych ocen wyrażonych w opiniach służbowych, skargach, pismach procesowych, krytyce naukowej, artystycznej itp. Nie poniesie też odpowiedzialności karnej osoba, która przytacza cudzą wypowiedź dotyczącą spraw publicznych, pod warunkiem że wskaże, iż jest to cytat i nie będzie on miał charakteru anonimowego.
Widzę, że ktoś pomówił mnie na forum, np. szkoły, w której pracuję. Jakie kroki mogę podjąć, żeby znaleźć sprawcę?
Jeżeli wypowiedź jest anonimowa, w pierwszej kolejności należałoby się zwrócić do podmiotu, który prowadzi stronę internetową, gdzie dostępne jest forum, operatora serwisu lub do dostawcy usług telekomunikacyjnych o ujawnienie danych (np. adresu IP) użytkownika, który dopuścił się pomówienia. Konieczne jest wskazanie celu uzyskania informacji. Z uwagi na ochronę danych osobowych, a także tajemnicę telekomunikacyjną, ujawnienie danych nie jest powszechne, musi być uzasadnione i opierać się na konkretnej podstawie. Jeżeli podmioty te odmówią wskazania danych, należy zwrócić się do Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych o wydanie decyzji o ujawnieniu danych. Sam adres IP może zostać uznany za daną osobową. Jest tak w przypadkach, gdy adres IP jest na stałe lub na dłuższy okres czasu przypisany do konkretnego urządzenia, które przypisane jest z kolei konkretnemu użytkownikowi. Poza tym informacje o logowaniu, pseudonimach, treści wpisów na konkretnym forum w powiązaniu z IP pozwalają na identyfikację osoby.
Pomówienie to przestępstwo prywatnoskargowe. Czy jakieś obowiązki w zakresie wyjaśnienia okoliczności takiego zdarzenia ma policja?
Możliwość pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej zależy od woli pokrzywdzonego i to on decyduje, czy wnieść akt oskarżenia do sądu. W sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego akt oskarżenia może też wnieść prokurator, jeśli wymaga tego interes społeczny. Postępowanie karne toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony może w nim uczestniczyć w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu. Na jego polecenie policja dokonuje też określonych czynności, np. zabezpiecza ślady, ustala konieczne dane.