Ojciec tuż przed swoją śmiercią darował synowi mieszkanie. Spadkobiercy ustawowi zmarłego chcą zawrzeć umowę, na mocy której dokonają podziału spadku. Do udziału spadkowego, który powinien otrzymać syn, należy wliczyć otrzymaną darowiznę.
Zgodnie z przepisami prawa spadkowego, jeśli w przypadku dziedziczenia ustawowego spadek ma być podzielony między zstępnych (dzieci i wnuków) albo między zstępnych i małżonka zmarłego, spadkobiercy muszą wliczyć do masy spadkowej otrzymane od spadkodawcy darowizny.

Drobne podarki

Taki obowiązek nie powstaje, np. gdy spadek ma zostać podzielony między małżonka i rodziców spadkodawcy. Ponadto spadkobierca może zobowiązać do zaliczenia darowizny na schedę spadkową także innych spadkobierców ustawowych, np. rodzeństwo albo rodziców. Nie dolicza się do masy spadkowej drobnych darowizn. O tym, czy darowiznę zaliczymy do drobnych darowizn, decydują zwyczaje przyjęte w danych stosunkach. Dla ludzi zamożnych drobną darowizną będzie np. darowizna samochodu na urodziny. Natomiast już przez ludzi biedniejszych samochód nie będzie uznawany za drobny prezent. W przypadku gdy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie musi zwracać nadwyżki. W takiej sytuacji nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do jej zaliczenia.
Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców zobowiązanych wzajemnie do zaliczenia. Po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizn podlegających zaliczeniu.

Wartość darowizn

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, ale według cen z chwili działu spadku. Ponadto przepisy o zaliczeniu darowizn na schedę spadkową stosuje się odpowiednio do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz zstępnego kosztów wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, jeśli koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku. Dalszy zstępny spadkobiercy jest zobowiązany do zaliczenia na schedę spadkową darowizny, która została uczyniona na rzecz jego wstępnego.
Prawo spadkowe przewiduje możliwość zwolnienia osoby, która otrzymała darowiznę, od obowiązku jej zaliczenia na schedę spadkową. W tym celu spadkodawca musi złożyć odpowiednie oświadczenie. Nie musi ono mieć szczególnej formy, jednak najlepiej złożyć je na piśmie. Dzięki temu nie będzie wątpliwości, czy dana darowizna ma zostać doliczona do spadku, czy też nie.
Ważne!
Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani obdarowanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku
Podstawa prawna
1039 – 1043 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).