Prawo do rozporządzania zwolnionym miejscem hipotecznym umożliwia właścicielowi nieruchomości prowadzenie renegocjacji z bankiem w sprawie warunków spłaty kredytu, wówczas gdy zabezpieczona wierzytelność uzyskała lepsze miejsce hipoteczne
Hipoteka zabezpiecza wierzytelność pieniężną do oznaczonej kwoty, nawet taką, która zostanie dopiero zaciągnięta w przyszłości, a strony nie wiedzą, jaka będzie jej wysokość. Przy zabezpieczeniu wierzytelności przyszłej warunkiem jest wcześniejsze określenie maksymalnej kwoty zabezpieczenia hipotecznego. Dlatego jedną hipoteką można zabezpieczyć zarówno kwotę kredytu, jak i odsetki, które są od niego naliczane.
Jedna hipoteka może zabezpieczać kilka wierzytelności z różnych stosunków prawnych, pod warunkiem że przysługują one temu samemu wierzycielowi.
Suma hipoteki powinna zostać wyrażona w tej samej walucie co zabezpieczona wierzytelność, pod warunkiem że strony w umowie ustanawiającej hipotekę nie postanowiły inaczej.
Hipoteka wygasa najczęściej wówczas, gdy zadłużenie, które zabezpiecza, zostanie uiszczone razem z odsetkami. Po jej wygaśnięciu pozostaje opróżnione miejsce, ponieważ następne w kolejności hipoteki automatycznie nie przesuną się do przodu. Właściciel nieruchomości ma prawo rozporządzać opróżnionym miejscem hipotecznym i ustanowić na tym miejscu nową hipotekę albo przenieść na nie za zgodą uprawnionego którąkolwiek z hipotek obciążających tę nieruchomość.
Zdarza się też, że miejsce po hipotece opróżni się z powodu jednej z hipotek na miejsce opróżnione przez inną. Również uzyskanym w ten sposób miejscem dysponuje swobodnie właściciel nieruchomości. Jednakże właściciel nieruchomości nie może tego zrobić wówczas gdy hipoteka wygasła na skutek egzekucji z nieruchomości. W dodatku przy egzekucji nie uwzględnia się opróżnionych miejsc.
Gdy na opróżnione miejsce nie została wpisana inna hipoteka, to właściciel nieruchomości ma prawo rozporządzić nim, pod warunkiem że jego uprawnienie zostanie wpisane do księgi wieczystej razem z wykreśleniem hipoteki. Aby jednak zostało ono wpisane, a wygasła hipoteka wykreślona z księgi wieczystej, potrzebne jest oświadczenie właściciela nieruchomości. Opróżnionym miejscem hipotecznym ma prawo rozporządzać każdorazowy właściciel nieruchomości. Nie można zastrzec, że zobowiąże się do nierozporządzania nim.
PRZYKŁAD
Czy można zabezpieczyć jedną hipoteką kilka wierzytelności
W marcu przedsiębiorca zaciągnął kilka kredytów w jednym banku, czyli u tego samego kontrahenta będzie mógł zabezpieczyć jedną hipoteką wszystkie roszczenia kontrahenta, które wynikają z tych zobowiązań. Umożliwi mu to zabezpieczenie kilku wierzytelności z różnych stosunków prawnych. Hipoteką może obciążyć nieruchomość, użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu i wierzytelność zabezpieczoną hipoteką, a nawet ułamkową część nieruchomości.
Podstawa prawna
Artr.1 pkt 25 ustawy z 26 czerwca 2009 r o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 131, poz. 1075).