Osoby starające się o kredyt skarżą się na procedurę oceny ich zdolności kredytowej. Zdaniem rzecznika praw obywatelskich banki nie powinny domagać się od klientów przedstawienia wyroków rozwodowych.
Nie ma jasnych zasad dokonywania przez banki oceny zdolności kredytowej klientów – uważa rzecznik praw obywatelskich. I występuje do prezesa Związków Banków Polskich z pomysłem wprowadzenia odpowiednich uregulowań w prawie bankowym.

Za dużo informacji

Do biura RPO wpływa coraz więcej skarg od osób, które wskazują na problemy wynikające z braku jasnych reguł dotyczących procedury dokonywania przez banki oceny zdolności kredytowej. Starający się o kredyt wskazują, że bardzo często instytucje finansowe domagają się od nich przedstawienia dokumentów, które nie są potrzebne, aby ustalić ich zdolność kredytową. Co więcej, z takich dokumentów robione są kserokopie, dzięki czemu bank gromadzi zbyt wiele danych osobowych. Z tego typu problemem zetknęły się m.in. osoby, wobec których sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Banki bowiem domagają się od nich przedstawienia wyroku rozwodowego. Tymczasem, jak wskazują skarżący, w takim dokumencie zawarte są także informacje na temat m.in. winy rozkładu małżeństwa czy władzy rodzicielskiej nad dziećmi. Ich zdaniem banki, żądając takiego dokumentu, naruszają ich konstytucyjną wolność i prawa osobiste.
RPO w swoim wystąpieniu do prezesa ZBP zauważa, że choć banki mają ustawowy obowiązek badania zdolności kredytowej przyszłych klientów, to muszą to robić z poszanowaniem praw i wolności osób starających się o ten kredyt. Ponadto rzecznik wskazuje, że ustawa z 27 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.) nie określa procedury badania zdolności kredytowej – kryteria, metody, dokumenty, których może żądać bank, i czas takiego badania są wyłącznym uprawnieniem instytucji kredytowej. Jednak działania banków w tym zakresie muszą być adekwatne do celu i nie mogą odbywać się z naruszeniem fundamentalnych praw obywatelskich.

Potrzeba zmian

Zdaniem RPO żądanie przedstawienia wyroku sądu orzekającego rozwód nie spełnia tych kryteriów, gdyż stan cywilny kredytobiorcy może być ustalony na podstawie dokumentu z urzędu stanu cywilnego.
Z powyższych względów rzecznik zwrócił się do prezesa ZBP o zbadanie opisanej praktyki banków oraz o poddanie pod dyskusję propozycji normatywnego uregulowania tych kwestii.
Art. 70. ust. 1 prawa bankowego
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.