Nie ma jasnych zasad dokonywania przez banki oceny zdolności kredytowej klientów – uważa rzecznik praw obywatelskich. I występuje do prezesa Związków Banków Polskich z pomysłem wprowadzenia odpowiednich uregulowań w prawie bankowym.

Za dużo informacji

Do biura RPO wpływa coraz więcej skarg od osób, które wskazują na problemy wynikające z braku jasnych reguł dotyczących procedury dokonywania przez banki oceny zdolności kredytowej. Starający się o kredyt wskazują, że bardzo często instytucje finansowe domagają się od nich przedstawienia dokumentów, które nie są potrzebne, aby ustalić ich zdolność kredytową. Co więcej, z takich dokumentów robione są kserokopie, dzięki czemu bank gromadzi zbyt wiele danych osobowych. Z tego typu problemem zetknęły się m.in. osoby, wobec których sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Banki bowiem domagają się od nich przedstawienia wyroku rozwodowego. Tymczasem, jak wskazują skarżący, w takim dokumencie zawarte są także informacje na temat m.in. winy rozkładu małżeństwa czy władzy rodzicielskiej nad dziećmi. Ich zdaniem banki, żądając takiego dokumentu, naruszają ich konstytucyjną wolność i prawa osobiste.
RPO w swoim wystąpieniu do prezesa ZBP zauważa, że choć banki mają ustawowy obowiązek badania zdolności kredytowej przyszłych klientów, to muszą to robić z poszanowaniem praw i wolności osób starających się o ten kredyt. Ponadto rzecznik wskazuje, że ustawa z 27 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.) nie określa procedury badania zdolności kredytowej – kryteria, metody, dokumenty, których może żądać bank, i czas takiego badania są wyłącznym uprawnieniem instytucji kredytowej. Jednak działania banków w tym zakresie muszą być adekwatne do celu i nie mogą odbywać się z naruszeniem fundamentalnych praw obywatelskich.

Potrzeba zmian

Zdaniem RPO żądanie przedstawienia wyroku sądu orzekającego rozwód nie spełnia tych kryteriów, gdyż stan cywilny kredytobiorcy może być ustalony na podstawie dokumentu z urzędu stanu cywilnego.
Z powyższych względów rzecznik zwrócił się do prezesa ZBP o zbadanie opisanej praktyki banków oraz o poddanie pod dyskusję propozycji normatywnego uregulowania tych kwestii.
Art. 70. ust. 1 prawa bankowego
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.