Decyzja o warunkach zabudowy wydawana przez gminę to instytucja krytykowana jako zbyt uznaniowa i korupcjogenna. Nowelizacja ustawy o gospodarce przestrzennej przewiduje zastąpienie jej decyzją w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego, co ma ułatwić prowadzenie inwestycji na terenie gminy
Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw ustanawia miejscowe przepisy urbanistyczne jako nową kategorię aktu prawa miejscowego. Zlikwiduje dotychczas funkcjonującą decyzję o warunkach zabudowy i użytkowaniu terenu oraz decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. W miejsce tych instytucji wprowadzi wydanie jednej decyzji, od której będzie służył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W tej chwili trwają ostateczne prace parlamentarne nad ustawą.

Większa odpowiedzialność

Celem nowelizacji ustawy o gospodarce przestrzennej jest dostosowanie systemu lokalnej gospodarki przestrzennej, lokalizacji inwestycji i procedur formalnych procesu inwestycyjnego do potrzeb i wymogów rozwijającej się gospodarki, powiększających się terytorialnie miast i struktur instytucjonalnych państwa. Zmieniona ustawa wzmocni osobistą odpowiedzialność uczestników procesu inwestycyjnego i pracowników administracji publicznej za ocenę merytoryczną przedkładanych dokumentów. Oznacza to w szczególności usprawnienie form nadzoru wojewody nad działalnością samorządu w sferze zagospodarowania przestrzennego. Wzmocniony też zostanie udział społeczeństwa w sporządzaniu niektórych planów i programów rozwoju przestrzennego w zakresie oddziaływania ich realizacji na środowisko. Mieszkańcy gmin otrzymają prawo składania uwag i wniosków do podjętych przez samorząd decyzji. Oprócz tego na każdym etapie tworzenia planów rozwoju przestrzennego, przygotowywania i realizowania inwestycji gminy będą zobowiązane należycie informować o nich mieszkańców.
Kolejną istotną zmianą jest wzmocnienie roli planu miejscowego jako dokumentu pozwalającego na prowadzenie polityki rozwoju przestrzennego gminy. Służyć temu będą uzupełnienie dotychczasowych instrumentów zarządzania przez gminę rozwojem przestrzennym przez formułę miejscowych przepisów urbanistycznych. Jednocześnie z porządku prawnego wyeliminowana zostanie decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Nowelizacja stawia na tworzenie planów miejscowych.

Prawo do kontroli decyzji administracyjnych

Uchwalanie planów miejscowych wiąże się z potrzebą poniesienia kosztów, w większości przypadków przez gminę. Dotyczą one sporządzenia aktów planistycznych i kosztów odszkodowawczych, związanych z wprowadzaniem przez plan limitów w wykonywaniu prawa własności przez właścicieli nieruchomości. Ze względu na fakt, że sporządzenie planu nie jest dla gmin obligatoryjne, gminy nie były i nie są skore do ponoszenia wspomnianych ciężarów. W związku z tym wolą posługiwać się decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W nowej formule lokalizowanie inwestycji byłoby możliwe na podstawie doprecyzowanego, nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo urbanistycznego planu realizacyjnego. W ten sposób dojdzie do eliminacji krytykowanej i nieefektywnej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Gminy uzyskają też możliwość realizowania polityki przestrzennej nawet w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Będą też miały większą swobodę w tworzeniu planów, choć jednocześnie zostaną zmuszone do uwzględniania w tym procesie w większym stopniu niż dotychczas innych powszechnie obowiązujących przepisów. Pod względem procesowym gminy zostaną uprawnione do ponownej kontroli wydanych przez siebie decyzji w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego.



Ułatwienia dla gminnych inwestycji

Powiązanie planowania przestrzennego z oceną wpływu przedsięwzięcia na środowisko oznacza powiązanie procedury oceny wpływu środowiskowego z procedurami planowania przestrzennego. W rezultacie przyczyni się to do wyeliminowania ryzyka wystąpienia podwójnego postępowania administracyjnego. Jednocześnie ustawa zapewnia funkcjonowanie mechanizmu kontroli społecznej nad polityką rozwoju przestrzennego. Zmieniona ustawa wzmacnia znaczenie opracowania ekofizjograficznego, jako podstawy pracy nad kierunkami rozwoju przestrzennego gminy. Zapewnienie możliwości sfinansowania tych opracowań przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska. Dodatkowo ułatwi samorządom zdobycie tego dokumentu i posługiwanie się nim przy tworzeniu planów rozwoju przestrzennego.
Planowanie posadowienia infrastruktury technicznej wiąże się automatycznie z podjęciem zobowiązania do jej budowy przez gminę. Ustawa o samorządzie gminnym uznaje bowiem zadania w tym zakresie za zadania własne gminy. Oznacza to, że zasadniczo takie inwestycje powinny być finansowane z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Brak wystarczających środków na realizację tego obowiązku przez gminę skutkuje tym, że nie dysponują one terenami odpowiednio wyposażonymi w infrastrukturę techniczną i przez to gotowymi pod inwestycje. Jest to istotna bariera dla realizacji inwestycji. Nowelizacja ułatwi inwestorom wzięcie udziału w finansowaniu realizacji lokalnej (osiedlowej) infrastruktury technicznej dla przedsięwzięć mieszkaniowych i rewitalizacyjnych. Będzie się to wiązać z określeniem opłacalnych dla strony prywatnej zasad współpracy z samorządem gminnym.

Uproszczenie postępowań urbanistycznych

Lokalizacja inwestycji w sytuacji braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego może być dopuszczona jedynie przez podjęcie decyzji w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego. Z normy tej wyłączone będą inwestycje celu publicznego, zabudowa zagrodowa oraz obiekty sportowe i turystyczne, np. wyciągi narciarskie, schroniska turystyczne itp. Ze względu na specjalny charakter tych inwestycji ich lokalizację dopuszcza się poza obszarem urbanizacji.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. nr 80, poz. 717 z późn. zm.).