TEZA: W jednostkach samorządowych stosunki pracy mogą być nawiązane na podstawie powołania tylko wówczas, gdy przepis odrębny zawiera regulacje uprawniające do zastosowania takiej podstawy.
STAN FAKTYCZNY
Rada Gminy w Bochni uchwałą nr XXXV/268/10 dokonała przekształcenia zakładu budżetowego Kryta Pływalnia w Proszówkach w jednostkę budżetową, określając również jej statut, w brzmieniu nadanym w załączniku do uchwały. W par. 8 w ust. 2 Statutu radni ustalili, że dyrektora powołuje i odwołuje wójt gminy. W dalszej części statutu Krytej Pływalni rada postanowiła, że strukturę organizacyjną oraz zasady działania jednostki określa regulamin organizacyjny ustalony przez dyrektora krytej pływalni, który to następnie podlega zatwierdzeniu przez wójta gminy. Podstawę prawną uchwały stanowiła ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 z pózn. zm.).
UZASADNIENIE
W ocenie organu nadzoru, przyznanie wójtowi uprawnienia do powoływania i odwoływania dyrektora placówki pozostaje w sprzeczności z przepisami obowiązującego prawa, w tym w szczególności z art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., nr 142 poz. 1591 z późn.zm.), zgodnie z którym do zadań wójta (burmistrza, prezydenta miasta) należy zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Zdaniem wojewody w sferze uprawnień wójta mieści się zatem zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, a nie ich powoływanie i odwoływanie. Wprawdzie jak podkreślił organ nadzoru tzw. powołanie jest jedną z podstaw nawiązania stosunku pracy, jednak w świetle przepisów Kodeksu pracy (art. 68 par. 1) nie ma możliwości dowolnego stosowania przy zatrudnianiu formy powołania. Prawo to jest ograniczone do przypadków określonych przez przepisy szczególne.
Równocześnie ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458 z późn.zm.), która stanowi odrębną regulację w omawianej materii, nie zawiera delegacji do powoływania kierowników gminnych jednostek organizacyjnych w związku z powierzeniem im konkretnej funkcji. W szczególności art. 4 ust. 1 tej ustawy przewiduje, że pracownicy samorządowi są zatrudniani na podstawie: wyboru, powołania lub umowy o pracę. Takie stanowisko znajduje odzwierciedlenie również w wyroku Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 2008 r., I PK 29/08 (OSNP 2010/1-2 poz. 3).
Jak wskazał wojewoda w uzasadnieniu tego orzeczenia, Sąd Najwyższy podkreślił, że stosunki pracy mogą być nawiązane na podstawie powołania tylko wówczas, gdy przepis odrębny zawiera regulacje uprawniające do zastosowania takiej podstawy (art. 68 par 1 k.p.). Przez przepis odrębny należy jednak rozumieć przepis ustawy lub aktu wykonawczego do niej wydanego w granicach upoważnienia. Innymi słowy, w ocenie organu nadzoru wybór powołania jako podstawy nawiązania stosunku pracy nie należy do jego stron. Taka podstawa może być zastosowana jedynie w ściśle określonych (ustawowo) przypadkach. Dzieje się tak dlatego, że stosunek pracy z powołania charakteryzuje się łatwością rozwiązania przez pracodawcę. Dodatkowo pracownik zatrudniony na tej podstawie nie korzysta z równych mechanizmów prawnych stabilizujących zatrudnienie pracowników.
Zdaniem organu nadzoru również kwestia zatwierdzenia regulaminu organizacyjnego przez wójta gminy narusza obowiązujące przepisy. W szczególności nie ma upoważnienia ustawowego do tego typu działania. Równocześnie należy pamiętać, że zasadniczo w sferze uprawnień wójta pozostaje zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, a także wykonywanie uprawnień zwierzchnika służbowego w stosunku do tych kierowników. Z drugiej strony wszelkie ograniczenia w wypełnianiu przez dyrektora pływalni uprawnień i obowiązków kierownika tej jednostki powinny wynikać z określonych unormowań prawnych, a takie zdaniem wojewody nie występują w badanej sprawie.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z 29 października 2010 r. nr WN.VI.0911-21-2010