Bartłomiej K. zaadoptował 15-letniego chłopca. Syn zaczął się jednak znęcać nad nim fizycznie. W takiej sytuacji rodzic może żądać, aby sąd rozwiązał stosunek przysposobienia.
Z ważnych powodów zarówno przysposobione dziecko, jak i przysposabiający rodzic mogą żądać sądowego rozwiązania powstałego między nimi stosunku prawnego. Powództwo w tej sprawie może wytoczyć także prokurator.

Orzeczenie sądu

Dziecko może zaadoptować tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Przyszły rodzic musi ponadto wykazywać się kwalifikacjami osobistymi uzasadniającymi przekonanie, że będzie należycie wywiązywał się z powierzonych mu obowiązków. Przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie. Decyzję w tym zakresie podejmuje sąd opiekuńczy w drodze orzeczenia, które jest wydawane na żądanie przysposabiającego. Nie zawsze jednak adopcja ma prawidłowy przebieg.
Zdarzają się sytuacje, w których relacje między przybranymi rodzicami a dziećmi układają się negatywnie, a nawet wiążą się z różnego rodzaju patologiami, takimi jak chociażby przemoc w rodzinie. W takich przypadkach zarówno przysposabiający, jak i przysposobiony mogą żądać rozwiązania powstałego między nimi stosunku.
Zakończenie adopcji wiąże się jednak z poważnymi konsekwencjami. Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają bowiem wszystkie jego skutki.
Obowiązujące przepisy przewidują jednak w tym względzie pewne wyjątki. Przede wszystkim sąd wydający orzeczenie o rozwiązaniu stosunku adopcyjnego może utrzymać w mocy wynikające z niego obowiązki alimentacyjne. W tym zakresie ważne są jednak okoliczności dotyczące zarówno osoby dziecka, jak i przysposabiającego.

Prawo do nazwiska

Ze względu na to, że w pewnych sytuacjach zakończenie więzi między rodzicem a jego adoptowanym dzieckiem może nastąpić po wielu latach, zachowuje ono nazwisko nabyte przez przysposobienie. Może także nadal posługiwać się otrzymanym w związku z adopcją imieniem.
Z ważnych powodów sąd na wniosek przysposobionego lub przysposabiającego może jednak w orzeczeniu o rozwiązaniu postanowić, że dziecko powraca do swojego pierwotnego nazwiska. Na żądanie przysposobionego sąd orzeka także o jego powrocie do poprzednio noszonego imienia.

Ograniczone możliwości

Istnieje kilka przypadków, w których nie można zakończyć adopcji. Rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest przede wszystkim dopuszczalne, gdy wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka. Taka możliwość nie istnieje również po śmierci dziecka lub rodzica, chyba że ten ostatni zmarł po wszczęciu sprawy o rozwiązanie stosunku przysposobienia. Wówczas na miejsce przysposabiającego w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez sąd. Jeżeli rozwiązanie nastąpiło po śmierci adopcyjnego rodzica, uznaje się, że skutki przysposobienia ustały wraz ze zgonem tej osoby. Nie jest dopuszczalne ponadto wydanie orzeczenia przerywającego adopcję, na którą rodzice biologiczni dziecka wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę bez wskazania konkretnego przysposabiającego.
Podstawa prawna
Art. 125 – 127 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z 25 lutego 1964 r. (Dz.U. 1964, nr 9, poz. 59 z późn. zm.).