Koszty związane ze zmianą sposobu wykonywania służebności przesyłu ponosi właściciel nieruchomości, przez którą przebiega linia energetyczna.
Działka rolna, nad którą przebiega linia energetyczna prowadząca na nieruchomość sąsiada, została przekształcona na budowlaną. Aby można było wybudować na niej dom, urządzenie musi zostać zastąpione kablem podziemnym. Sąd nakaże sąsiadowi przebudowę, ale kosztami prac obciąży właścicieli działki budowlanej.
Sąd ustanawiając służebność na rzecz osoby, która nie ma bezpośredniego dostępu do linii energetycznej, musi starać się, aby była ona jak najmniej uciążliwa dla właściciela działki, przez którą linie będą przebiegać. Taka sama zasada obowiązuje w razie ustanowienia służebności w drodze umowy pomiędzy sąsiadami. Z czasem jednak może okazać się, że ustalone rozwiązanie stało się uciążliwe dla właściciela nieruchomości obciążonej. Taka sytuacja będzie miała miejsce np., jeśli zmieniło się przeznaczenie działki i z rolnej stała się ona budowlaną. W pasie 5 m od linii energetycznej wykluczone jest bowiem wznoszenie budynków. Sąd może wówczas nakazać osobie zainteresowanej dalszym korzystaniem ze służebności na zastąpienie linii energetycznych kablem podziemnym poprowadzonym wzdłuż granicy działki, zwłaszcza jeśli nie zwiększy to kosztów przesyłu energii.

Zapłata wynagrodzenia

Zgodnie z art. 291 kodeksu cywilnego za zmianę sposobu wykonywania służebności gruntowej właściciel nieruchomości obciążonej, przez którą przebiega np. linia energetyczna, musi zapłacić wynagrodzenie właścicielowi nieruchomości władnącej. W tym przypadku jest nim sąsiad uprawniony z tytułu służebności. Kodeks cywilny nie określa jednak, czy wypłata wynagrodzenia powinna nastąpić w formie odszkodowania, czy też zwrotu korzyści, jakie dzięki przebudowie uzyskuje właściciel nieruchomości obciążonej. Przepisy nie wskazują także, kto powinien ponosić koszty przeprowadzonych zmian sposobu wykonywania służebności. Sprawę wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 2 czerwca 2010 roku (sygn. akt III CZP 36/10). Sędziowie uznali, że kosztami zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności co do zasady powinien być obciążony właściciel nieruchomości, przez którą kabel przebiega. Tylko on bowiem może wystąpić z żądaniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności. On też odnosi korzyści ze zmiany. Wynagrodzenie dla właściciela uprawnionego z tytułu służebności jest więc kompensatą za uszczerbek spowodowany zmianą treści lub sposobu wykonywania służebności.

Liczą się korzyści

Zasada ta nie może być jednak stosowana automatycznie i nie może prowadzić do uzyskania przez właściciela nieruchomości władnącej bezpodstawnych korzyści kosztem właściciela nieruchomości obciążonej. Jeżeli więc zmiana sposobu wykonywania służebności po- woduje zastąpienie starych i zużytych urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności urządzeniami nowymi i nowoczesnymi, to koszty zmiany, które poniósł właściciel nieruchomości obciążonej, należałoby przy ustalaniu wynagrodzenia pomniejszyć o korzyści właściciela nieruchomości władnącej wynikające z odnowienia urządzeń.

Zmiana służebności

Aby było to możliwe, musi istnieć tzw. ważna potrzeba gospodarcza, a właściciel nieruchomości obciążonej służebnością zażąda dokonania zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności gruntowej (art. 291 k.c.). Jeśli służebność została ustanowiona w drodze umowy, aby zmiana była możliwa, ta ważna potrzeba gospodarcza musiała powstać już po ustanowieniu służebności. Jeśli natomiast służebność powstała w wyniku orzeczenia sądu, np. o zasiedzeniu jej przez sąsiada, wówczas taka zmiana jest możliwa, jeśli jej konieczność powstała jeszcze przed upływem terminu zasiedzenia.
PRZYKŁAD
Można żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia
Sąd ustanowił służebność na rzecz właściciela działki, która nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Może on teraz przejeżdżać przez działkę sąsiada (działkę obciążoną) za każdym razem, gdy udaje się do pracy lub z niej wraca. Jednak działka obciążona została podzielona i służebność przebiega teraz tylko przez jedną z działek powstałych na skutek podziału. W takiej sytuacji zgodnie z art. 295 kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości, przez którą nie prowadzi droga na działkę sąsiada, może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.
Podstawa prawna
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93).