Podstawowym zadaniem władz samorządowych w zakresie ochrony środowiska jest reglamentacja gospodarowania odpadami. Polega ona na wydawaniu decyzji umożliwiających zbieranie, transport, odzysk czy unieszkodliwianie odpadów.
Rozpoczęcie świadczenia danego rodzaju usługi jest uzależnione od uzyskania pozwolenia lub zezwolenia organu samorządowego odpowiedniego stopnia. Do wydawania pozwoleń na wytwarzanie odpadów właściwy jest najczęściej starosta albo marszałek województwa. Z kolei zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje starosta lub regionalny inspektor ochrony środowiska.

Wytwarzanie odpadów

Pozwolenie na wytwarzanie odpadów jest pozwoleniem emisyjnym (powstawanie odpadów jest uznawane jako emisja). Jego uzyskanie jest konieczne, jeżeli odpady powstają w związku z eksploatacją instalacji, jeżeli wytwarzane jest powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów wiąże się więc ściśle z prowadzeniem instalacji i wytwarzaniem określonej ilości odpadów w związku z jej wykorzystaniem. Dotyczy ono wszystkich odpadów powstających w miejscu, gdzie taka instalacja jest eksploatowana, i które są wytwarzane przez wnioskodawcę.
Organem właściwym do wydawania pozwoleń na wytwarzanie odpadów jest przede wszystkim starosta. Może być ono wydane na wniosek zainteresowanego uzyskaniem tytułu prawnego do instalacji lub jej oznaczonej części (art. 189 ustawy – Prawo ochrony środowiska) oraz podmiotu podejmującego realizację nowej instalacji (art. 191a ustawy – Prawo ochrony środowiska).
W pozwoleniu na wytwarzanie odpadów uwzględnia się wymagania ogólne dotyczące treści pozwoleń emisyjnych ustalone w art. 188 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Musi ono określać m.in. rodzaj i parametry instalacji istotne z punktu widzenia przeciwdziałania zanieczyszczeniom, wielkość dopuszczalnej emisji w warunkach normalnego funkcjonowania instalacji oraz maksymalny dopuszczalny czas utrzymywania się uzasadnionych technologicznie warunków eksploatacyjnych odbiegających od normalnych.
Pozwolenie na wytwarzanie odpadów jest wydawane na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Nie ma charakteru decyzji uznaniowej, tak więc marszałek województwa czy starosta przy prawidłowo sporządzonym wniosku nie może odmówić wydania pozwolenia. Odmowa wydania pozwolenia na wytwarzanie odpadów jest możliwa tylko wówczas, gdy wnioskodawca nie spełnia jednej z przesłanek uzasadniających wydanie decyzji. Jako podstawę decyzji odmawiającej trzeba wskazać jeden z przepisów: art. 186 ustawy – Prawo ochrony środowiska, lub art. 18 ust. 3 albo 29 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach.
Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów ma obowiązek uzyskać, co do zasady, ich posiadacz. Podstawową funkcją tej decyzji jest wyrażenie zgody na zagospodarowanie odpadów, wówczas gdy odpady powstały w związku z działalnością wnioskodawcy, jak i wtedy, gdy wytworzył je inny podmiot. Zezwolenie może dotyczyć samego odzysku lub unieszkodliwiania albo prowadzenia obu tych działań łącznie. Takiego rodzaju decyzja jest wymagana również w przypadku przetwarzania odpadów komunalnych.

Odzysk i unieszkodliwianie

Zezwolenie jest wydawane przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska (dla przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych), marszałka województwa (w przypadku instalacji i przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko) lub starostę na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Regionalny dyrektor ochrony środowiska albo marszałek województwa wydaje zezwolenie na odzysk lub unieszkodliwianie odpadów po zasięgnięciu opinii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Podobne obowiązki ma też starosta, który kopię wydanej decyzji przekazuje zawsze właściwemu miejscowo marszałkowi województwa, wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska oraz wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta.
Wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powinien spełniać wymagania określone w art. 27 ust. 1 ustawy o odpadach. Wnioskodawca powinien przede wszystkim wskazać zakres zamierzonej działalności w odniesieniu do poddawanych odzyskowi lub unieszkodliwieniu odpadów, poprzez wskazanie ich rodzajów i ilości.
Przypadki, kiedy organ może odmówić wydania zezwolenia, są wymienione w art. 29 ustawy o odpadach. Odmowa jest obowiązkowa, jeżeli zamierzony sposób gospodarki odpadami jest niezgodny z wymaganiami ustawy czy mógłby powodować zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska lub jest niezgodny z planami gospodarki odpadami.



Transport odpadów

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów obejmuje wszystkie rodzaje odpadów (łącznie z komunalnymi). Stosowna decyzja może dotyczyć jednej lub obydwu spośród wskazanych czynności. Nie ważne jest przy tym, czy odpady są związane z działalnością wnioskodawcy, czy wytworzył je inny podmiot.
Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje regionalny dyrektor ochrony środowiska – dla przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych, lub starosta. Jego kompetencje do wydania decyzji w konkretnej sprawie są determinowane właściwością miejscową. Do wydania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów właściwy jest starosta ze względu na miejsce zbierania odpadów. Z kolei do wydania zezwolenia na transport odpadów kompetentny jest starosta, na obszarze właściwości którego położona jest siedziba lub miejsce zamieszkania posiadacza odpadów.
Wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów powinien uczynić zadość wymaganiom określonym w art. 28 ust. 4 ustawy o odpadach. Wnioskodawca nie musi określać tutaj źródła pochodzenia odpadów. Musi on za to wskazać przewidywany zakres zamierzonej działalności w odniesieniu do poddawanych zbieraniu lub transportowi odpadów poprzez wskazanie ich rodzajów (ale nie ilości). Chociaż wnioskujący o wydanie decyzji nie musi podawać szczegółów dotyczących właściwości odpadów, starosta może zażądać od niego takiego uzupełnienia. Dodatkowe wymogi muszą być poparte potrzebą ustalenia zagrożeń dla środowiska.
Zadania samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
Do obowiązków gmin należą:
● objęcie mieszkańców gminy systemem odbierania odpadów komunalnych,
● zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych,
● zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych,
● zapewnianie warunków ograniczenia całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
– do 31 grudnia 2010 r. – do nie więcej niż 75 proc.
– do 31 grudnia 2013 r. – do nie więcej niż 50 proc.
– do 31 grudnia 2020 r. – do nie więcej niż 35 proc.
● inicjowanie i ułatwianie tworzenia punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Do zadań województwa należy
● zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych wydzielonych z odpadów komunalnych.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251 z pózn. zm.).
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.).
Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 2005 r. nr 236, poz. 2008 z późn. zm.).