Rozmawiamy z MACIEJEM GACĄ, adwokatem - Niezabezpieczenie dowodów przez policję w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa jest niedopuszczalne.
● Czy nasze prawo wymaga szczególnej formy przy zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa?
– Dla policji i prokuratury obojętne jest źródło oraz forma uzyskania wiadomości o popełnieniu przestępstwa. Natomiast samo zawiadomienie o przestępstwie może być złożone w każdej formie, czyli ustnie, telegraficznie, telefonicznie, pisemnie.
Trzeba dodać, że postępowanie przygotowawcze może być także wszczęte w oparciu o informacje prasy, radia, telewizji, a także na podstawie danych anonimowych, pod warunkiem jednak, iż treści w nich przekazane zostaną potwierdzone w trakcie czynności sprawdzających organów ścigania.
● To znaczy, że można posłużyć się nawet e-mailem?
– Tak jest. Można złożyć takie zawiadomienie przez internet, czyli e-mailem. To istotne ułatwienie z punktu widzenia osób niepełnosprawnych, np. głuchoniemych, a także tych, które mają problemy z poruszaniem się.
● Do czego jest zobowiązana policja, gdy już otrzyma zawiadomienie o przestępstwie?
– Organy ścigania zobowiązane są niezwłocznie po otrzymaniu takiego zawiadomienia wydać postanowienie o wszczęciu bądź odmowie wszczęcia śledztwa albo dochodzenia. Niedopuszczalny jest brak ich aktywności w sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa i niepodejmowanie czynności związanych np. z zabezpieczeniem dowodów oraz ustaleniem sprawcy. Taka bezczynność może narazić przedstawicieli organów ścigania na odpowiedzialność dyscyplinarną, a w skrajnych przypadkach może nawet skutkować odpowiedzialnością karną. Także odmowa przyjęcia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa z powodu niemożności wykrycia sprawcy czy też obciążenia sprawami poważniejszymi jest niedopuszczalna.
● Czy jeszcze przed formalnym wszczęciem śledztwa lub dochodzenia policja może wykonywać jakieś czynności procesowe?
– W wypadkach nie cierpiących zwłoki prokuratura albo policja, nawet jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia może w niezbędnym zakresie dokonać oględzin, przeszukania lub poddać osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa oględzinom, pobrać od niej odciski, sfotografować, a także pokazać w celach rozpoznawczych innym osobom.
● Czy każdy z nas ma obowiązek poinformowania organów ścigania o przestępstwie?
– Tak, obowiązek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu spoczywa na każdej osobie. W przypadku przestępstw ściganych na wniosek (np. groźba karalna, gwałt, uchylanie się od alimentów) taki obowiązek nie istnieje. Trzeba przy tym pamiętać, że osoba, która fałszywie oskarża kogoś o popełnienie przestępstwa, czy też wiedząc, że jego nie popełniono, zawiadamia organy ścigania podlega odpowiedzialności karnej.
● MACIEJ GACA
adwokat z kancelarii TGC Corporate Lawyers