Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło dotychczas 6,5 tys. wniosków o wystąpienie do Sądu Najwyższego ze skargą nadzwyczajną. Rzecznik złożył na razie 10 takich skarg, o ostatniej z nich Biuro RPO poinformowało we wtorek.

Jak przekazało Biuro RPO, spośród 6,5 tys. wniosków o skierowanie takiej skargi, które trafiły do Rzecznika, około 2 tys. odnosi się do spraw cywilnych. Spośród złożonych przez RPO dotychczas w SN skarg nadzwyczajnych - orzeczeń karnych dotyczyły dwie, zaś osiem - orzeczeń cywilnych.

Jak poinformowano, wiele wpływających do Rzecznika skarg w sprawach cywilnych wiąże się ze sprawami spadkowymi i sprzecznymi orzeczeniami dotyczącymi dziedziczenia majątku po tej samej osobie. "Jest to też przedmiotem większości skarg nadzwyczajnych RPO w sprawach cywilnych" - przypomniał RPO.

Dwóch sprzecznych orzeczeń spadkowych dotyczy też dziesiąta skarga nadzwyczajna RPO. "Sprzeczne decyzje sądów w sprawach tych samych spadków naruszają zasadę zaufania do państwa, a spadkobiercy nie mogą np. sprzedać majątku" - kilkukrotnie podkreślał już Rzecznik, wskazując na systemowy problem związany z tego typu orzeczeniami.

Skarga, o której poinformowano we wtorek, dotyczy dwóch orzeczeń sądu rejonowego dotyczących tego samego spadku - z 2001 i 2003 r. - i podziału majątku między żonę zmarłego, jego syna i wnuki. W drugim z wyroków odmiennie orzeczono w odniesieniu do gospodarstwa rolnego zmarłego.

"O złożenie skargi nadzwyczajnej do RPO wystąpiła jedna ze spadkobierczyń. Wskazała, że ze względu na funkcjonowanie w obrocie prawnym dwóch rozstrzygnięć, i to różnych, dotyczących spadku niemożliwe stało się przeprowadzenie postępowania o dział spadku" - zaznaczono w komunikacie Biura RPO.

RPO wniósł, by SN uchylił postanowienie sądu rejonowego z lipca 2003 r. i odrzucił wówczas złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.

Instytucja skargi nadzwyczajnej została wprowadzona nową ustawą o SN, która weszła w życie w kwietniu 2018 r. Przewiduje ona m.in. możliwość składania do Sądu Najwyższego takich skarg na prawomocne wyroki polskich sądów z ostatnich 20 lat.

Dotychczas łącznie SN do rozstrzygnięcia kilkadziesiąt skarg nadzwyczajnych - najwięcej złożył ich Prokurator Generalny. Na razie informowano o rozstrzygnięciu 10 takich skarg, z czego sześć zostało uwzględnionych - trzy PG i trzy RPO. Spośród uwzględnionych dotychczas skarg Rzecznika wszystkie dotyczyły właśnie spraw, w których przed sądami w różnym czasie zapadały sprzeczne orzeczenia spadkowe w odniesieniu do tego samego spadku.

Dziesiąta skarga nadzwyczajna RPO - podobnie jak trzy poprzednie - została wysłana do Izby Cywilnej SN, mimo że skargi te, zgodnie z przepisami, rozpoznaje utworzona na mocy ustawy Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN. "Po uchwale trzech izb SN z 23 stycznia br. postępowania przed Izbą Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych byłyby bowiem nieważne" - konsekwentnie ocenia RPO.