Zasiedzenie ruchomości. Jakie warunki należy spełnić

Czym są ruchomości?

W Kodeksie cywilnym na próżno szukać definicji rzeczy ruchomej. Przyjmuje się, że należy przez nią rozumieć wszystko co nie jest nieruchomością.

Czym w takim razie jest nieruchomość? Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 46) są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Z powyższego wynika zatem, że ruchomością będzie wszystko co nie jest częścią powierzchni ziemskiej, jak również nie jest trwale związane z gruntem. Będą to zatem np. samochody, komputery, pieniądze, ubrania itd.

Ponadto ruchomość, w przeciwieństwie do nieruchomości, można fizycznie przenieść.

Zasiedzenie ruchomości

Zgodnie z art. 174 par. 1 Kodeksu cywilnego posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.

Do nabycia ruchomości konieczne jest zatem spełnienie trzech przesłanek:

• Samoistnego posiadania rzeczy;
• Upływu określonego czasu (3 lat);
• Istnienie dobrej wiary przez cały okres posiadania.

Co należy rozumieć przez posiadanie samoistne? Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 grudnia 2000 r. (V CKN 164/00) „posiadacz samoistny to taki tylko, którego zakres faktycznego władania rzeczą jest taki sam, jak właściciela i który znajduje się w położeniu pozwalającym na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak może to czynić właściciel.”.

Ostatnia przesłanka w praktyce nastręcza jednak najwięcej problemów. W przeciwieństwie bowiem do zasiedzenia nieruchomości potrzebne jest tutaj istnienie dobrej wiary. Przekłada się to na rzadkie korzystanie z tej instytucji. Czym jednak jest owa dobra wiara? Konieczne będzie również i tutaj zajrzenie do orzecznictwa. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 maja 2000 r. (III CKN 802/98) wskazał, że „w dobrej wierze jest taki samoistny posiadacz rzeczy ruchomej, który wszedł w jej posiadanie nie tylko będąc przekonanym o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby uprawnionej, ale nadto jeszcze gdy takie jego przekonanie było zarazem usprawiedliwione konkretnymi okolicznościami. Oznacza to, że dobrą wiarę samoistnego posiadacza wyłącza niedołożenie przezeń należytej staranności w celu zbadania, czy zbywca jest rzeczywiście osobą uprawnioną do rozporządzania zbywaną rzeczą.”.

Powzięcie przez posiadacza rzeczy ruchomej przed upływem trzyletniego okresu posiadania wiadomości, że nie jest on właścicielem rzeczy, wyłącza możliwość zasiedzenia tej rzeczy. Potwierdza to Sąd Najwyższy. W postanowieniu z dnia 16 września 2003 r. (IV CKN 467/01) wskazał on bowiem, że dobra wiara posiadacza samoistnego rzeczy ruchomej powinna istnieć przez cały okres wymagany do zasiedzenia.

Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Krakowie z dnia 14 września 1995 r., (II AKz 428/95), który wyjaśnił, że „jeżeli posiadacz skradzionego auta dowiedział się o jego pochodzeniu przed upływem tego okresu czasu, to jest utracił dobrą wiarę, bądź też samochód taki odebrano mu w postępowaniu karnym, nawet powierzając mu go na przechowanie dla celów postępowania karnego, nie można mu samochodu wydać jako właścicielowi.”.

Osoba, która nabyła własność przez zasiedzenie, może żądać, by sąd stwierdził to swoim orzeczeniem. Postanowienie sądu będzie dowodem nabycia własności nieruchomości.

Jakiej ruchomości nie można zasiedzieć?

W świetle przepisów Kodeksu cywilnego nie można zasiedzieć rzeczy wpisanej do krajowego rejestru dóbr kultury.