Do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) trafiła skarga w sprawie matki, która z uwagi na uprawnienie do emerytury nie może otrzymywać świadczenie pielęgnacyjnego.
Została ona przygotowana przez Helsińską Fundację Praw Człowieka (HFPC) oraz prawników z Kancelarii CMS. Skarga jest związana z art. 17 ust. 5 pkt 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2220 ze zm.), który zakłada, że świadczenie pielęgnacyjne nie może być przyznane, jeśli opiekun osoby niepełnosprawnej ma przyznaną m.in. rentę lub emeryturę.
W takiej sytuacji była matka, która w 1995 r., korzystając z obowiązujących wówczas przepisów, przeszła na wcześniejszą emeryturę, aby zajmować się niepełnosprawnym synem. Problem w tym, że jej wysokość wynosi 935 zł, podczas gdy świadczenie pielęgnacyjne to obecnie 1583 zł (od 2020 r. 1830 zł). Kobieta wprawdzie wnioskowała o przyznanie jej pomocy finansowej, ale gmina wydała decyzję odmowną. Natomiast postępowanie odwoławczo-skargowe zostało zakończone ostatecznym wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z lipca 2018 r., który oddalił kasację.
W skardze do ETPC, pełnomocnicy opiekunki zarzucili, że doszło do naruszenia prawa do poszanowania własności, życia prywatnego oraz zakazu dyskryminacji. Podkreślili, że wprowadzenie rozwiązania, które wyklucza możliwość otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na prawo do emerytury, bez względu na jej wysokość, jest arbitralne i nieuzasadnione. Wszyscy opiekunowie osób niepełnosprawnych powinni bowiem mieć zagwarantowany podobny poziom wsparcia. Jeśli więc państwo decyduje się na wprowadzanie świadczeń socjalnych, to warunki ich przyznawania nie mogą być określone w sposób dyskryminujący. Ponadto w skardze wskazano, że odmowa negatywnie oddziałuje na życie prywatne matki, bo znacznie utrudnia jej sprawowanie opieki nad synem i nie pozwala na zaspokajanie podstawowych potrzeb. Co więcej, nie może ona otrzymywać nawet różnicy między emeryturą a świadczeniem pielęgnacyjnym.
Przy czym już po tym, gdy NSA orzekał w sprawie matki, pojawiły się wyroki sądów administracyjnych, z których wynika, że opiekun powinien mieć prawo do takiego wyrównania – o czym pisaliśmy na łamach DGP („Sądy stają po stronie opiekunów”, nr 219/19).