Sprawa dotyczyła dwóch odmiennych rozstrzygnięć tego samego sądu w kwestii spadku po tej samej osobie – co godziło w zasadę pewności prawa. W 1997 r. sąd przyznał spadek po zmarłej kobiecie w całości jej córce. Po kilku latach wniosła ona sprawę ponownie do tego samego sądu. Ten zamiast sprawdzić, że już ją rozstrzygnął, rozpoczął nowe postępowanie i w 2003 r. przyznał spadek po połowie córce i synowi zmarłej.
Żaden z uczestników nie wniósł apelacji i postanowienie się uprawomocniło. Późniejszy wniosek córki o wznowienie postępowania zastał odrzucony w 2017 r.
Rzecznik praw obywatelskich w lutym 2019 r. wystąpił do SN ze skargą nadzwyczajną, wnosząc o uchylenie późniejszego orzeczenia spadkowego. Argumentował, że nie można tolerować sytuacji, w której córka odziedziczyła jednocześnie całość spadku i jego połowę, a syn nic oraz połowę spadku – a oba te postanowienia są stwierdzone prawomocnymi wyrokami.
RPO zarzucił sądowi naruszenie zasady zaufania do państwa i bezpieczeństwa prawnego (art. 2 konstytucji), prawa do dziedziczenia, (art. 64 ust. 1 i 2 konstytucji) i prawa do sądu (art. 45 ust. 1 konstytucji) przez wydanie drugiego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. W efekcie zainteresowani nie uzyskali wiążącego rozstrzygnięcia. Wywołało to stan niepewności prawnej, który uniemożliwił realizację uprawnień majątkowych nabytych przez dziedziczenie.
Sprawę rozstrzygnęła w ubiegłym tygodniu Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Wskazała ona na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego, uznając tym samym skargę za zasadną i uchylając zaskarżone postanowienie w całości oraz umarzając postępowanie w sprawie.
W zeszłym roku do Biura RPO wpłynęło prawie 3 tys. skarg, w pierwszej połowie tego roku – 1,5 tys. Jak już informował DGP, z uwagi na niepewny status nowych izb SN i oczekiwanie na rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości UE, rzecznik postanowił wstrzymać się z kolejnymi skargami nadzwyczajnymi.
orzecznictwo
Orzeczenie SN z 16 lipca 2019 r., sygn. akt I NSNc 11/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
