Rozdzielenie masy spadkowej między współspadkobierców powołanych do dziedziczenia jest działem spadku. Dokonują sami spadkodawcy w drodze umowy, bądź sąd na wniosek: spadkobiercy, nabywcy części spadku lub udziału, albo na wniosek prokuratora. Uczestnicy mogą sądowi przedstawić zgodny wniosek odnośnie sposobu podziału. Ustala on skład i wartość spadku.

Co ma zawierać wniosek o dział spadku:

  • określa się żądanie działu spadku, który obejmuje majątek wymieniony w spisie inwentarza, albo wskazany jako przedmiot działu,
  • można też wskazać sposób dokonania działu (chociaż nie jest to konieczne),
  • zamieszcza się dane dotyczące stwierdzenia nabycia spadku, spisu inwentarza i testamentu (jeżeli był sporządzony),
  • jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość, należy przedstawić dowody stwierdzające, że stanowiła własność spadkodawcy,
  • kwotą pieniężną oznacza się wartość dzielonej masy spadkowej.

Informacje dla sądu

Spadkobiercy powinni podać sądowi m.in. informacje, w jaki sposób do tej pory korzystali ze spadku, oraz inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie, co każdy z nich otrzyma ze spadku. Jeżeli przedmiotem działu jest gospodarstwo rolne, to współspadkobiercy powinni podać, kto je prowadzi lub stale w nim pracuje.

W postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o:

  • istnieniu zapisów, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku,
  • wzajemnych roszczeniach między współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych,
  • pobranych pożytków i innych przychodów,
  • poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych.

Na żądanie uczestnika działu sąd spadku może przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek lub jego znaczna część, albo sądowi rejonowemu, w którego okręgu mieszkają wszyscy współspadkobiercy.

Możliwe są trzy rozwiązania, które mogą być wykorzystywane niezależnie do różnych przedmiotów należących do spadku:

• Przyznanie przedmiotu na własność jednemu ze spadkobierców. Jeśli wartość przedmiotu mieście się w schedzie spadkowej – wówczas nie ma potrzeby spłacania pozostałych spadkobierców. Jeśli jednak sam przedmiot, lub suma przedmiotów przydzielonych jednemu ze spadkobierców przekracza wartość schedy – konieczne będzie „spłacenie” pozostałych uprawnionych.

Darowizny, testamenty,spadki po zmianach przepisów. >>> Sprawdź, kto musi zapłacić podatek od dziedziczonej nieruchomości

•Fizyczny podział przedmiotu. Jeśli jest to możliwe, sąd, lub strony w umowie , mogą zdecydować o fizycznym dziale przedmiotu:

  • przedmiotów oznaczonych co do gatunku (np. zboże, węgiel, drewno) - w zasadzie bez ograniczeń
  • przedmiotów oznaczonych co do tożsamości (dom, działka ) – o ile jest to możliwe (np. dopuszczalne planem zagospodarowania terenu.)
  • podział rzeczy jest niemożliwy, jeśli jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, lub po prostu zdrowym rozsądkiem (nie można np. przepiłować samochodu.)

W ramach podziału nieruchomości budynkowej – można dokonać wydzielenie oddzielnej własności lokalu (np. piętra w domu jednorodzinnym)- o ile jest to zgodne z prawem budowlanym.

•Sprzedaż i podział kwoty uzyskanej ze sprzedaży. Sąd może orzec o sprzedaży danego przedmiotu , dzieląc kwotę uzyskaną ze sprzedaży pomiędzy spadkobierców- proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów.
Zdarza się to w sytuacjach, kiedy nie ma podstaw (lub możliwości- np. spadkobierca jest niewypłacalny) do przekazania przedmiotu na własność jednemu ze spadkobierców, lub do podzielenia fizycznego rzeczy.