Subskrybuj nas na Youtube
Mając bowiem na uwadze cel utworzenia PPK, które mają służyć budowaniu oszczędności Polaków na przyszłość, ustawodawca postanowił stworzyć dla podmiotów zarządzających funduszami PPK szczegółową instrukcję dotyczącą prowadzenia polityki inwestycyjnej. Ma to na celu zagwarantowanie bezpieczeństwa inwestycji w PPK oraz zapewnienie odpowiedniej stopy wzrostu zgromadzonych środków, przy poszanowaniu odpowiedniego poziomu ryzyka, jakie nierozerwalnie jest związane z działalnością inwestycyjną.
W celu zapewnienia odpowiedniego sposobu inwestowania aktywów zgromadzonych w PPK przewidziano dla podmiotów zarządzających funduszami szczegółowy reżim określający szereg ograniczeń inwestycyjnych. Ustawodawca podzielił aktywa funduszy PPK na dwie części: dłużną oraz kapitałową.
Aktywa funduszy PPK
Część dłużna obejmuje przede wszystkim aktywa, które są lokowane w instrumenty, które inkorporują prawa majątkowe wynikające z zaciągnięcia długu, takie jak np. obligacje, bony skarbowe, listy zastawne, a ponadto depozyty bankowe bądź instrumenty pochodne, które oparte są na wskazanych instrumentach. Zasadniczą cechą tych instrumentów jest relatywnie niewielkie ryzyko inwestycyjne okupione równie niewielką stopą zwrotu.
Część udziałowa inwestowana jest m. in. w akcje, prawa poboru, warranty subskrypcyjne, instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym są wymienione papiery wartościowe lub jednostki uczestnictwa oraz certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych spełniające określone w Ustawie o PPK kryteria. Część udziałowa funduszy PPK obarczona jest dużo większym ryzykiem inwestycyjnym niż część dłużna. Jednocześnie instrumenty finansowe części udziałowej charakteryzują się znacznie większą możliwością osiągnięcia wysokiej stopy zwrotu z inwestycji.
Mając na uwadze dużą różnorodność instrumentów dłużnych oraz udziałowych i związaną z tym znaczną rozpiętość ryzyk, ustawodawca wprowadził regulacje, które mają gwarantować wysoki poziom bezpieczeństwa środków gromadzonych w PPK. Z tego względu ustawa nakazuje, aby aktywa części dłużnych i udziałowych PPK były lokowane m. in. w następujący sposób:
a) część dłużna – nie mniej niż 70% wartości aktywów części dłużnej musi być lokowane m. in.
w papiery wartościowe emitowane, poręczone lub gwarantowane przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, bank centralny państwa członkowskiego, Europejski Bank Centralny, Unię Europejską lub depozyty o terminie zapadalności nie dłuższym niż 180 dni w bankach krajowych, czyli w bardzo bezpieczne instrumenty dłużne;
b) część udziałowa:
- nie mniej niż 40% wartości aktywów musi być lokowane m.in. w akcje, lub prawa poboru emitowane przez spółki giełdowe wchodzące w skład indeksu dwudziestu największych spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (tzw. indeks WIG20),
- nie więcej niż 20% wartości aktywów musi być lokowane m.in. w akcje lub prawa poboru emitowane przez spółki publiczne wchodzące w skład indeksu mWIG40,
tj. indeks 40 największych spółek niewchodzących w skład WIG20.
Dodatkowo, aktywa funduszy, w których są gromadzone środki PPK, mogą być lokowane w aktywach denominowanych w złotych lub – maksymalnie do 30% ich wartości – w walutach obcych.
Oprócz wskazanych powyżej ograniczeń, ustawodawca wprowadził równie ważny obowiązek stopniowego ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego funduszu. Otóż instytucje finansowe zarządzające środkami zgromadzonymi w PPK są zobowiązane stworzyć fundusze w liczbie odpowiadającej co najmniej pięciu ustalonym w Ustawie o PPK ograniczeniom poziomu ryzyka inwestycyjnego. Fundusze te nazywają się funduszami zdefiniowanej daty. Ustanowione w ten sposób fundusze zdefiniowanej daty grupują środki gromadzone w PPK dla uczestników o zbliżonym wieku i stosują odmienne polityki inwestycyjne dla poszczególnych kategorii wiekowych. Jest to zatem istotny element kształtujący zasady alokacji aktywów PPK, który opiera się na założeniu różnicowania poziomu ryzyka inwestycyjnego w zależności od czasu, jaki pozostaje danej osobie do osiągnięcia wieku emerytalnego. Z tego względu środki osób młodych, które świadczenia emerytalne będą pobierać za kilkadziesiąt lat, inwestowane są w przeważającej mierze w instrumenty finansowe mieszczące się
w części udziałowej. Tak jak zostało to wskazane powyżej, instrumenty te obarczone są większym ryzykiem inwestycyjnym oraz wyższą oczekiwaną stopą zwrotu z inwestycji w porównaniu do instrumentów z części dłużnej. Zatem fundusz skupiający środki pieniężne osób młodych prowadzi agresywną politykę inwestycyjną obarczoną wyższym poziomem ryzyka inwestycyjnego. Natomiast wraz ze zbliżaniem się uczestnika PPK do wieku 60 lat dochodzi do stopniowego zwiększania w aktywach funduszu PPK bezpiecznych instrumentów o charakterze dłużnym. Prowadzi to w efekcie do zmniejszania poziomu ryzyka inwestycyjnego i zwiększania bezpieczeństwa zgromadzonych w PPK środków wraz ze zbliżaniem się jego uczestników do osiągnięcia wieku 60 lat.
Ustawodawca, na bazie powyższych założeń, przewidział w Ustawie o PPK pięć klas ryzyka inwestycyjnego w zależności od okresów upływających do osiągnięcia „zdefiniowanej daty”, czyli wieku 60 lat przez jego uczestników. Przykładowo w okresie do 20 lat przed osiągnięciem wieku 60 lat, fundusz zdefiniowanej daty prowadzi politykę inwestycyjną opierającą się na utrzymywaniu części udziałowej na poziomie nie mniejszym niż 60% oraz nie większym niż 80% wartości aktywów funduszu, natomiast części dłużnej na poziomie nie mniejszym niż 20% i nie większym niż 40% wartości aktywów funduszu. Zgodnie z zasadą ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego wraz ze zbliżaniem się przez uczestników funduszy zdefiniowanej daty do wieku 60 lat, wskazane proporcje ulegają zmianom polegającym na zwiększaniu części dłużnej kosztem części udziałowej. Gdy fundusz osiągnie zdefiniowaną datę, wówczas poziom części udziałowej nie może być większy niż 15%, a udział części dłużnej nie może być mniejszy niż 85% wartości aktywów funduszu. Szczegółowy opis wszystkich 5 poziomów ryzyka inwestycyjnego, przy uwzględnieniu maksymalnego dopuszczalnego progu dla części udziałowej, przedstawia poniższy wykres.
Warto zauważyć, że w Ustawie o PPK przewidziano możliwość samodzielnego decydowania o wyborze poziomu ryzyka inwestycyjnego. Uczestnik PPK może w każdym czasie złożyć wybranej instytucji finansowej wniosek o dokonanie przeniesienia całości, bądź części środków zgromadzonych w PPK do funduszu zdefiniowanej daty o innym profilu ryzyka, niż ten który jest właściwy dla jego wieku.