Subskrybuj nas na Youtube
Zdarza się, że na właściciela pojazdu, wezwanego w charakterze świadka, zostaje nałożony mandat bez uprzedniego przesłuchania go jako podejrzanego. Jest to błędna praktyka.
Do wydziałów ruchu drogowego często wpływają zawiadomienia o popełnianych wykroczeniach drogowych ilustrowane materiałem zdjęciowym lub filmowym. Jednym z częstych przypadków jest zgłoszenie pojazdu pozostawionego tuż przed oznakowanym przejściem dla pieszych, co narusza art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1990).
Warunki prawidłowego zawiadomienia
Zawiadomienie spełniające wymagania powinno zawierać dane personalne zawiadamiającego, datę, godzinę i miejsce zdarzenia oraz opis charakteru wykroczenia wraz z uzasadnieniem (patrz wzór pisma poniżej – podane w nim dane osobowe, identyfikujące właściciela pojazdu oraz miejsce zdarzenia drogowego są fikcyjne).
Należy do niego dołączyć zdjęcie pojazdu stojącego w miejscu zabronionym z widocznym numerem rejestracyjnym (ujęcie powinno jednoznacznie wskazywać rodzaj wykroczenia). Bardziej ambitny obywatel może też dołączyć szkic sytuacyjny (patrz zdjęcie i rysunek obok).
Powinności policji
Organ kontroli ruchu drogowego po otrzymaniu dokumentacji świadczącej o popełnieniu wykroczenia powinien wezwać zgłaszającego wykroczenie celem przesłuchania go w charakterze zawiadamiającego i świadka zarazem oraz sporządzić protokół. Jest to oczywiście niemożliwe, jeśli materiał został wysłany przez anonimowego nadawcę, ale nie zwalnia to policji z zastosowania innych procedur sprawdzających. W każdym przypadku musi ona ustalić, czy doręczony materiał zdjęciowy jest wiarygodny.
Przede wszystkim powinna sprawdzić, czy zdjęcie nie zostało poddane ingerencji o charakterze montażowym (przy obecnych możliwościach technicznych spreparowanie materiału za pomocą programów graficznych nie nastręcza żadnych trudności). Następnie na podstawie uwidocznionej na zdjęciu tablicy rejestracyjnej należy ustalić właściciela pojazdu.
Jeżeli czynności wykażą, że to on jest sprawcą wykroczenia, powinien być wezwany i przesłuchany w charakterze podejrzanego o popełnienie wykroczenia (w tym wypadku stypizowanego w art. 97 kodeksu wykroczeń; t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 618). Jeśli przyzna się do winy, można nałożyć na niego mandat karny, pod warunkiem że nie stoi tu na przeszkodzie dyspozycja art. 97 par. 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 475). Gdy nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego wykroczenia, policja może sporządzić wniosek o ukaranie do miejscowo właściwego sądu.
Wymagania formalne
Zdarza się, że wezwany w charakterze świadka, który potwierdza pozostawienie pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione, zostaje ukarany mandatem karnym bez uprzedniego przesłuchania w charakterze podejrzanego. Jest to błędna praktyka. Tego rodzaju uproszczeń nie można stosować z uwagi na wymagania formalne – od świadka obligatoryjnie wymaga się złożenia zeznań, a podejrzany ma prawo odmowy składania wyjaśnień.
Istnieje jeszcze inne niebezpieczeństwo – popełnienia błędu proceduralnego. Może się bowiem okazać, iż ukarany mandatem karnym w ogóle nie podlegał ukaraniu. Na przykład kierujący samochodem zatrzymał się przed przejściem dla pieszych – jedynym wolnym – ponieważ zauważył leżącą na chodniku kobietę, której postanowił udzielić pomocy, a w trakcie tej czynności ktoś wykonał zdjęcie pojazdu i skierował zawiadomienie do określonej jednostki policji.
Jest oczywiste, że opisana sytuacja uprawnia ukaranego do sformułowania wniosku do sądu o uchylenie mandatu na podstawie art. 16 k.w. Stanowi on, że „nie popełnia wykroczenia, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście większej niż dobro ratowane” (stan wyższej konieczności).
Zmiana statusu ze świadka na podejrzanego osoby wezwanej w charakterze świadka może nastąpić jedynie wówczas, jeżeli z treści przesłuchania wynika, że to właściciel jest sprawcą wykroczenia i wyrazi pisemną zgodę na przedstawienie zarzutu i przyjęcie mandatu.
Wskazanie sprawcy
Często zdarza się sytuacja, w której wezwany właściciel samochodu staje wobec konieczności dokonania wyboru, czy przyznać się do wykroczenia, czy zgodnie ze stanem faktycznym wskazać, komu udostępnił pojazd. Z formalnego punktu widzenia nie należy mieć wątpliwości, bo w myśl art. 78 ust. 4 p.r.d. „właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec”.
Należy więc pozbyć się sentymentów i wskazać sprawcę. Jeżeli właściciel zdecyduje się uchronić rzeczywistego winnego przed odpowiedzialnością, wypełni znamiona wykroczenia z art. 96 par. 3 k.w.
Wzór zawiadomienia o wykroczeniu drogowym
Warszawa, 18 lutego 2019 r.
Andrzej Zawada
ul. Liściasta 5
02-500 Warszawa
Wydział Ruchu Drogowego
ZAWIADOMIENIE
o popełnieniu wykroczenia
Zawiadamiam, że 17 lutego 2019 r. o godzinie 9 w Warszawie na ul. Drewnianej przy posesji nr 70 pozostawiono samochód osobowy marki Ford Focus nr rejestracyjny WC 0554G w odległości 150 cm od krawędzi przejścia dla pieszych oznakowanego znakami: pionowym D-6 i poziomym P-10.
UZASADNIENIE
Samochód stał przy lewej krawędzi jezdni drogi jednokierunkowej szerokości 6 m w odległości 150 cm od krawędzi przejścia dla pieszych oznaczonego poziomym znakiem P-10 (tzw. zebrą), szczególnie uczęszczanego przez młodzież studencką. Wskazane przejście oznaczono również znakiem drogowym pionowym D-6. Nie ma wątpliwości, że zachowanie uczestnika ruchu drogowego, który pozostawił określony pojazd, stanowi naruszenie dyspozycji art. 49 ust. 1 pkt 2 Prawa o ruchu drogowym, czyniąc go sprawcą wykroczenia określonego w art. 97 kodeksu wykroczeń.
W związku z powyższym wnoszę o stosowne ukaranie sprawcy wykroczenia.
Do zawiadomienia dołączam:
1) zdjęcie pojazdu z rozłożoną taśmą mierniczą wskazującą odległość od przejścia mierzoną w centymetrach,
2) szkic sytuacyjny.
Z poważaniem
Andrzej Zawada