Nowy egzamin referendarski składać będzie się z dwóch części.
Część pisemna
Pierwsza z nich ma formę pisemną, którą przygotuje specjalnie powołany w tym celu zespół. Kandydaci na referendarzy będą musieli rozwiązać dwa zadania praktyczne w sprawach, które w przyszłości będą należeć do ich obowiązków służbowych. Zakres tematyczny obowiązuje postępowanie cywilne, postępowanie w zakresie prowadzenia ksiąg wieczystych, postępowanie karne, rejestrowe albo wykonawcze.
Na rozwiązanie zadań pierwszej części egzaminu - dwóch zadań pokrywających się materią z wyżej wymienionymi działami, kandydaci będą mieli pięć godzin. W tym czasie mogą posługiwać tekstami aktów prawnych komentarzami i orzecznictwem. Przyniesione pomoce będą jednak podlegały kontroli i muszą zostać zaakceptowane przez komisję.
Oceny rozwiązania każdego z dwóch zadań praktycznych będzie dokonywana w systemie punktowym w skali od 0 do 20. Obejmie ona prawidłowość konstrukcji orzeczenia, prawidłowość zastosowanych przepisów prawa i ich wykładni, prawidłowość dokonania ustaleń faktycznych, oceny dowodów i rozstrzygnięcia oraz sposób formułowania wypowiedzi.
Komisja jest zobowiązana ogłosić wyniki części pisemnej egzaminu w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia zakończenia tej części egzaminu. Osoby, które uzyskają co najmniej 24 punkty, będą dopuszczone do drugiej części egzaminu.
Część ustna
Druga część egzaminu referendarskiego ma formę ustną. Podczas niej kandydaci zmierzą się z kazusami z zakresu:
1. Prawa cywilnego materialnego oraz gospodarczego prawa prywatnego i publicznego,
2. Postępowania cywilnego procesowego i nieprocesowego wraz z zagadnieniami kosztów postępowania;
3. Postępowania karnego, postępowania w sprawach o wykroczenia, postępowania karnego skarbowego oraz prawa karnego wykonawcze z elementami prawa karnego i prawa wykroczeń, wraz z zagadnieniami kosztów postępowania.
Zgodnie z treścią rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie przeprowadzania egzaminu referendarskiego, kazusy te będą opracowywane odrębnie, w liczbie nie mniejszej niż 50, dla każdej spośród wymienionych grup zagadnień. Zdający będą musieli wylosować po jednym kazusie w każdej dziedziny i przygotować się do odpowiedzi w czasie nie krótszym niż 15 min. Ocena odpowiedzi udzielonej na podstawie każdego z kazusów będzie oceniana w skali od 0 do 10. Podczas tej części egzaminu, będzie można korzystać z tekstów aktów prawnych przedstawionych przez komisję.
Podstawą ustalenia wyniku egzaminu jest suma punktów uzyskanych przez zdającego z części pisemnej i części ustnej egzaminu. Pozytywną ocenę otrzyma ten kandydat, który uzyskał łącznie co najmniej 42 punkty. Nie może on jednak z któregokolwiek kazusów uzyskać mniej niż 5 punktów.
Jak wynika z rozporządzenia, o terminie oraz miejscu przeprowadzenia egzaminu referendarskiego będzie decydował dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. Opłata egzaminacyjna w 2018 roku wyniesie 1575 zł. Do przystąpienia do egzaminu referendarskiego nie jest koniecznie ukończenie żadnej z aplikacji. Niezbędnym wymaganiem jest posiadanie obywatelstwa polskiego, korzystanie z pełni praw cywilnych i obywatelskich oraz ukończenie prawniczych studiów wyższych.