Subskrybuj nas na Youtube
Pracownica zatrudniona na pół etatu otrzymuje wynagrodzenie 1050 zł. Do 9 kwietnia uzyskiwała zasiłek chorobowy 100 proc., a od 10 kwietnia nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka (80 proc.). Ma prawo do miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek oraz zajęcie komornicze niealimentacyjne na kwotę łącznie 2500 zł. Jak prawidłowo rozliczyć kwiecień z zasiłków, z uwzględnieniem potrącenia?
ODPOWIEDŹ
Zasiłki z ubezpieczenia społecznego należą do przychodów z innych źródeł. W przypadku gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego, pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy, jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego wynoszącego 1000 zł, kwotę zasiłku macierzyńskiego netto, a więc po odliczeniu zaliczki na podatek, podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego. Podwyższenie jest ustalane jako różnica między kwotą świadczenia rodzicielskiego (1000 zł) a miesięczną kwotą zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek.
Uprawnione do otrzymania podwyższenia zasiłku macierzyńskiego są osoby, które mają prawo do zasiłku macierzyńskiego w związku z urodzeniem dziecka lub w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie. Zarówno wtedy, gdy zasiłek macierzyński przysługuje w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, w okresie urlopu wychowawczego, jak i wówczas, gdy zasiłek ten przysługuje za okres po ustaniu ubezpieczenia, jeśli spełniony jest warunek dotyczący kwoty tego zasiłku. Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego przysługuje w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres:
1) urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
Na podwyższenie zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego nie może liczyć ojciec pobierający zasiłek macierzyński w okresie urlopu ojcowskiego oraz osoba pobierająca zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, podwyższenie oblicza się, biorąc pod uwagę pomniejszoną proporcjonalnie kwotę świadczenia rodzicielskiego. Kwotę świadczenia za część miesiąca oblicza się, dzieląc pełną miesięczną jego kwotę przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek macierzyński przysługuje (wynik zaokrągla się do 1 gr według ogólnych zasad) oraz mnożąc przez liczbę dni, za które przysługuje zasiłek macierzyński. Otrzymany wynik podlega zaokrągleniu do 10 gr w górę.
Zmniejszenie podatku
Przy ustalaniu miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy, według której wyznacza się kwotę podwyższenia zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się ulgi podatkowe oraz indywidualna? stawkę? procentowa? podatku, stosowane u świadczeniobiorcy. Chodzi tu w szczególności o tzw. miesięczną kwotę zmniejszającą podatek wynoszącą 46,33 zł. Płatnik stosuje tę kwotę, o ile dysponuje złożonym uprzednio oświadczeniem pracownika PIT-2. Jeśli pracownik ma prawo do odliczania tej kwoty, to jest ona oczywiście uwzględniana przy ustalaniu kwoty podwyższenia zasiłku.
Z wytycznych ZUS zawartych w komentarzu do ustawy zasiłkowej wynika, że w przypadku gdy w tym samym miesiącu płatnik składek wypłaca osobie ubezpieczonej zasiłek chorobowy lub inny zasiłek z ubezpieczeń´ społecznych oraz zasiłek macierzyński (a więc przychody z innych źródeł), dla celów obliczenia kwoty netto zasiłku macierzyńskiego i kwoty podwyższenia tego zasiłku kwota zmniejszająca podatek powinna być podzielona proporcjonalnie między zasiłek chorobowy (lub inny zasiłek z ubezpieczeń społecznych) i zasiłek macierzyński. Proporcje? ustala się z uwzględnieniem liczby dni kalendarzowych miesiąca, którego kwota zmniejszająca podatek dotyczy. Zasada ta powinna być także stosowana, jeżeli w tym samym miesiącu ubezpieczony otrzymał za część miesiąca wynagrodzenie za prace?, a za część miesiąca zasiłek macierzyński.
Tak jak emerytury
Pracodawca, który w danym roku kalendarzowym jest płatnikiem zasiłków z ubezpieczenia społecznego, ma również obowiązek dokonywać potrąceń z wypłacanych świadczeń, tj.: zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego, wyrównawczego i świadczenia rehabilitacyjnego. Ze względu na to, że zasiłek jest odmienną kategorią przychodu od wynagrodzenia za pracę, potrąceń dokonuje się według zasad określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa o FUS). Nie ma tu więc zastosowania kodeks pracy w zakresie ochrony wynagrodzenia. Przesądza o tym art. 833 par. 5 kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym do egzekucji ze świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stosuje się zasady egzekucji ze świadczeń przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Dla pracodawcy podstawą do dokonania potrącenia z zasiłku jest zajęcie, które powinno obejmować nie tylko wynagrodzenie za pracę, lecz także zasiłki.
Z zasiłków podlegają potrąceniu – w podanej niżej kolejności – m.in. następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych;
2) należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;
3) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
4) kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego;
5) kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych;
6) kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent.
Pełna lista należności znajduje się w art. 139 ustawy o FUS, jednak pracodawca ma do czynienia najczęściej z wyżej wymienionymi. Potrąceń dokonuje się, zachowując ustawowo ustaloną kolejność. Alimenty mają np. pierwszeństwo przed pozostałymi, niealimentacyjnymi należnościami. Podstawą potrącenia jest kwota zasiłku netto, czyli po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy. Zasiłki podlegają bowiem tylko opodatkowaniu. Nie są obciążone ani składkami społecznymi, ani zdrowotną.
Jak duża ochrona
Zasiłki, podobnie jak wynagrodzenie za pracę, też podlegają szczególnej ochronie przed ujęciami. Świadczenia te są chronione poprzez ustanowione kwoty graniczne oraz kwoty wolne od potrąceń. Tylko określona część zasiłku może być przeznaczona na spłatę wierzyciela. Tę część kształtuje nie tylko granica potrącenia, ale także kwota wolna, czyli ta część zasiłku, którą pracownik musi otrzymać tytułem kwoty gwarantowanej. Zatem pracodawca, dokonując potrącenia, musi wziąć pod uwagę oba ograniczenia.
Najczęściej potrącenia u pracowników mogą być dokonywane w następujących granicach:
wświadczenia alimentacyjne na mocy tytułów wykonawczych, a także ściągane w trybie bezegzekucyjnym - do wysokości 60 proc. kwoty zasiłku;
winne egzekwowane należności, w tym na mocy tytułów wykonawczych - do wysokości 25 proc. kwoty zasiłku.
Maksymalną część należności podlegającą potrąceniu (kwotę graniczną) ustala się od kwoty brutto zasiłku, czyli przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wolna od potrąceń jest kwota zasiłku, odpowiadająca:
w50 proc. kwoty najniższej emerytury - przy potrącaniu sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych oraz sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi),
w75 proc. kwoty najniższej emerytury – przy potrącaniu innych należności niż alimentacyjne wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.
Od 1 marca 2018 r. najniższa emerytura wynosi 1029,80 zł.
Kwoty emerytury, odpowiadające kwotom wolnym od potrąceń i egzekucji, ustala się proporcjonalnie do wypłacanego świadczenia. Oznacza to, że kwota wolna to kwota miesięczna, czyli stosowana w przypadku zasiłku wypłacanego za cały miesiąc. Natomiast jeżeli zasiłek przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną należy stosownie zmniejszyć, tj. do liczby dni, za które on przysługuje. W tym celu kwotę wolną należy podzielić przez 30 i pomnożyć przez liczbę dni pobierania zasiłku. Podzielnik jest stały i nie zależy od liczby dni kalendarzowych miesiąca. Nie wynika to, co prawda, wprost z ustawy o FUS, ale ZUS go stosuje, biorąc pod uwagę, że stawkę dzienną zasiłku też uzyskuje się, dzieląc podstawę przez 30.
Przy ustalaniu miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego, pomniejszonego o zaliczkę na podatek, nie uwzględnia się kwot egzekwowanych z zasiłku macierzyńskiego netto na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych albo innych niż alimentacyjne. Oznacza to, że potrącenie nie ma wpływu na wyznaczanie kwoty podwyższenia zasiłku.
Jak rozliczyć pracownicę
Pracownica w kwietniu nabyła prawo do zasiłku chorobowego za 9 dni oraz do zasiłku macierzyńskiego za 21 dni. Podstawą wymiaru obu zasiłków jest wynagrodzenie w wysokości 906,05 zł (1050 zł - 13,71 proc.).
KROK 1
Obliczamy zasiłek chorobowy (100 proc. podstawy wymiaru)
906,05 zł : 30 = 30,20 zł x 9 dni = 271,80 zł
KROK 2
Obliczamy zasiłek macierzyn´ski (80 proc. podstawy wymiaru)
30,20 zł x 80 proc. = 24,16 zł x 21 dni = 507,36 zł
KROK 3
Obliczamy zaliczkę na podatek od zasiłku chorobowego i macierzyńskiego
Kwota zmniejszająca podatek: 46,33 zł : 30 dni = 1,54 zł x 9 dni = 13,86 zł
271,80 zł; po zaokrągleniu (272 zł x 18 proc.) - 13,86 zł = 35,10 zł; po zaokra?gleniu 35 zł
507,36 zł; po zaokrągleniu (507 zł x 18 proc.) - 32,47 zł (46,33 zł - 13,86 zł) = 58,79 zł; po zaokrągleniu 59 zł
KROK 4
Obliczamy zasiłek chorobowy netto
271,80 zł - 35 zł = 236,80 zł
KROK 5
Obliczamy zasiłek macierzyński netto
507,36 zł - 59 zł = 448,36 zł
KROK 6
Obliczamy podwyższenie zasiłku macierzyńskiego
1000 zł : 30 dni = 33,33 zł x 21 dni = 699,93 zł; po zaokrągleniu 700 zł
700 zł - 448,36 zł = 251,64 zł
KROK 7
Obliczamy potrącenie
Pracodawca nie może dokonać potrącenia z zasiłków w kwietniu, gdyż ich suma netto jest niższa od kwoty wolnej, która wynosi 772,35 zł (1029,80 zł x 75 proc.).
Do wypłaty pozostaje łącznie 936,80 zł (236,80 zł + 448,36 zł + 251,64 zł).
Podstawa prawna
Art. 31 ust. 3a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.).
Art. 21 ust. 1 pkt 82a, art. 12, art. 20, art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 200 ze zm.).
Art. 17c ust. 5 ustawy z 23 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1952 ze zm.).
Art. 833 par. 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 155 ze zm.).
Art. 139 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).
