Wznowienie postępowania administracyjnego pozwala na ponowne rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy zakończonej ostateczną decyzją. Muszą ku temu zaistnieć określone ustawowo przesłanki. Inaczej mówiąc, można żądać wznowienia postępowania, o ile decyzja została wydana w postępowaniu obarczonym wadami prawnymi. Wznowienie postępowania jest dopuszczalne wyłącznie w takiej sprawie, w której została wydana ostateczna decyzja kończąca postępowanie w sprawie. Nie oznacza to konieczności wyczerpania toku instancyjnego.

Organ musi umożliwić stronie udział w postępowaniu
W kodeksie postępowania administracyjnego wyczerpująco wyliczono podstawy wznowienia postępowania. Jedną z nich jest wydanie decyzji w postępowaniu, w którym strona bez własnej winy nie brała udziału. Wznowienie postępowania z tej przyczyny stanowi urzeczywistnienie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. Zasada ta obliguje organ prowadzący postępowanie do stworzenia stronie prawnych możliwości podejmowania czynności procesowych w obronie swoich interesów. Organ powinien zawiadomić stronę o wszczęciu postępowania na wniosek innej strony oraz wezwać do udziału w czynnościach postępowania wyjaśniającego (por. wyrok NSA w Lublinie z 19.06.1998 r., I SA/Lu 652/97).

Uprawnienie do udziału w postępowaniu, weryfikowane następnie w ramach wznowienia postępowania, dotyczy zarówno udziału w całym postępowaniu, jak i udziału na określonym jego etapie (por. wyrok NSA z 24.01.1992 r., I SA 1284/91). Chodzi o czynności, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i udział w których przewidują przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Organ powinien zawiadomić strony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin. Wadliwy będzie brak należytego powiadomienia o posiedzeniu organu administracji lub terminie rozprawy administracyjnej.

To nie strona przy tym powinna wykazać dostateczną aktywność, aby zapewnić sobie czynny udział w postępowaniu. Obowiązek taki spoczywa na organach administracji. Przykładowo organ prowadzący postępowanie o wymeldowanie z miejsca pobytu stałego, ma obowiązek ustalić faktyczne miejsce pobytu tej osoby, na podstawie wszelkich dostępnych źródeł informacji (por. wyrok NSA z 30.09.1986 r., SA/Kr 495/86).

Życie po swojemu, a nie zgodnie z życzeniem babci, to jeszcze nie rażąca niewdzięczność
Życie po swojemu, a nie zgodnie z życzeniem babci, to jeszcze nie rażąca niewdzięczność

Zobacz również

Równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu jest pominięcie przez organ administracji pełnomocnika (por. wyrok NSA z 10.02.1987 r., SA/Wr 875/86), jak również udział w postępowaniu pełnomocnika, który jest nienależycie umocowany (por. wyrok NSA w Poznaniu z 19.12.2002 r., II SA/Po 522/01).

Szkoda nie musi wystąpić

Powód do wznowienia postępowania stanowi już sam fakt braku udział strony w postępowaniu. Nie ma tu konieczności stwierdzenia, że udział strony spowodowałby inne załatwienie sprawy (por. wyrok NSA w Warszawie z 13.05.1998 r., I SA 2189/97), albo że brak udziału strony spowodował dla niej szkodę (por. wyrok NSA w Warszawie z 01.07.1999 r., IV SA 595/99). Brak udziału strony w postępowaniu musi być natomiast niezawiniony przez tę stronę. Tylko błąd proceduralny organu, w wyniku którego strona nie brała udziału w postępowaniu, uzasadnia wznowienie postępowania z tej przyczyny (por. wyrok NSA w Warszawie z 13.03.2002 r., III SA 2415/01). Co najważniejsze, zarzut pozbawienia strony możliwości udziału w postępowaniu może być postawiony tylko wtedy, gdy danej osobie faktycznie status strony przysługiwał.

Podanie o wznowienie

Strona, która kwestionuje prawidłowość postępowania zakończonego wydaniem ostatecznej decyzji, powinna wnieść podanie o wznowienie postępowania. Podanie wnosi się, do organu administracji, który wydał decyzję w pierwszej instancji, w terminie miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała o się decyzji. Uchylenie decyzji nie nastąpi jednak, jeśli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat. Przez doręczenie decyzji należy rozumieć doręczenie decyzji w odniesieniu do którejkolwiek ze stron biorących udział w postępowaniu, a termin, od którego liczy się upływ pięcioletniego okresu, biegnie od dnia ostatniego doręczenia, jakie miało miejsce w sprawie (por. wyrok NSA z 28.11.1996 r., II SA/Gd 766/96). Pamiętajmy, w przypadku większości przesłanek (np. wydanie decyzji w wyniku przestępstwa, czy pojawienie się nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów) wznowienie postępowania nastąpić może zarówno z urzędu jak i na żądanie strony. Inaczej jest w przypadku wznowienia z powodu braku udziału strony w postępowaniu. Tu wznowienie postępowania następuje wyłącznie na żądanie strony.

Nie odebrałeś pisma od organu administracji? W taki sposób nie uciekniesz od doręczenia
Nie odebrałeś pisma od organu administracji? W taki sposób nie uciekniesz od doręczenia

Zobacz również

Podanie powinno spełniać wymagania ogólnie przewidziane dla pism w postępowaniu administracyjnym. Powinno zatem powinno zawierać wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie wznowienia postępowania. Strona powinna ponadto wskazać przyczynę wznowienia i ją uzasadnić. Podanie oczywiście należy podpisać.

Dalsze losy decyzji

Postępowanie wznawia się w ten sposób, że organ administracji wydaje postanowienie. Właściwy organ przeprowadza postępowanie co do przyczyn wznowienia i co do rozstrzygnięcia co do istoty sprawy. Tym właściwym organem będzie organ, który wydał decyzję w sprawie w ostatniej instancji. Po przeprowadzeniu postępowania wyda decyzję, w której odmówi uchylenia dotychczasowej decyzji, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia, albo – wobec stwierdzenia istnienia podstaw do uchylenia – uchyla decyzję i wydaje nową, rozstrzygającą o istocie sprawy.

Podstawa prawna:
Art. 145 § 1 i następne ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1257 z późn. zm.)

Adam Sroga
Radca prawny