Istotną zmianą wprowadzaną przez nowelizację jest rozszerzenie uprawnień sądu rejestrowego: będzie mógł zastosować środki przymuszające wobec osób zobowiązanych do wyboru lub powołania zarządu.
Najnowsza nowelizacja ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (ustawa z 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 398) wprowadza wiele zmian, które znacząco wpłyną na jego funkcjonowanie oraz na obowiązki przedsiębiorców. Chodzi tutaj nie tylko o szumnie zapowiadaną elektronizację postępowań rejestrowych, o której mówi się najwięcej, a która w sposób rewolucyjny zmieni procedurę rejestrową i wpłynie na szybkość i sprawność postępowań, lecz także i inne zmiany. Ustawodawca bardzo duży nacisk położył również na to, aby usprawnić funkcjonowanie KRS, a przez to zwiększyć pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego i gospodarczego.
Wśród licznych zmian mających istotny wpływ na działalność przedsiębiorców jest rozszerzenie zakresu zastosowania postępowania przymuszającego: sąd zyska realną możliwość przymuszenia podmiotu do powołania zarządu w podmiocie, jeżeli go nie ma.
Inną ważną zmianą z punktu widzenia wszystkich podmiotów wpisanych do KRS jest wprowadzenie obowiązku aktualizacji adresów do doręczeń. Co więcej – w ciągu 18 miesięcy każdy podmiot wpisany do KRS będzie miał obowiązek doręczyć adresy do doręczeń osób reprezentujących go oraz likwidatorów i prokurentów. Dodatkowo wprowadzono obowiązek podawania obowiązków członków organów lub innych osób uprawnionych do powołania zarządu. A brak zgłoszenia zmiany adresu będzie skutkował pozostawieniem w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia (dodany art. 139 par. 31 k.p.c). Inaczej mówiąc: sąd, nie mając adresu, będzie miał prawo po prostu przyjąć, że zostało doręczone!
Zmian jest więcej: ustawodawca przewidział wzmocnienie roli kuratora, likwidację instytucji kuratora rejestrowego, likwidację Rejestru Dłużników Niewypłacalnych.
Rozwiązania zawarte w nowelizacji będą wprowadzane etapami. Ustawa wchodzi w życie 15 marca 2018 r., z wyjątkiem niektórych regulacji, przede wszystkim wymagających większych zmian systemu teleinformatycznego, które wchodzić będą w życie w okresie od 9 kwietnia 2018 r. do 1 marca 2020 r. W dodatku omawiamy najważniejsze z wymienionych zmian.
Sąd zażąda wyboru zarządu
W przypadku stwierdzenia braków w składzie organu wpisanego do KRS uniemożliwiających prawidłową reprezentację podmiotu, sąd rejestrowy będzie miał możliwość wezwania zobowiązanych do wykazania – w terminie, jaki uzna za niezbędny i wystarczający – że organ reprezentacji został powołany lub wybrany albo iż braki w jego składzie zostały usunięte i podmiot posiada organ uprawniony do reprezentacji.
Zatem w tym wyznaczonym terminie osoby zobowiązane do wyboru lub powołania zarządu będą miały możliwość usunięcia uchybień w składzie organu uprawnionego do reprezentacji w zasadzie bez ponoszenia jakichkolwiek konsekwencji. W sytuacji wykonania ww. zobowiązania sąd umorzy postępowanie.
Jednak w razie niewykonania obowiązku w zakreślonym terminie, sąd nałoży na zobowiązanych grzywnę przewidzianą w przepisach kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Zgodnie z treścią art. 1052 k.p.c. w jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 10 tys. zł, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne.
Sąd będzie mógł ponawiać grzywnę, analogicznie jak w przypadku pozostałych postępowań przymuszających. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać 1 mln zł. W razie wykonania czynności przez dłużnika lub umorzenia postępowania, grzywny niezapłacone do tego czasu ulegają umorzeniu.
Jest to istotna zmiana, ponieważ w obecnym stanie prawnym sąd rejestrowy nie dysponuje żadnym narzędziem pozwalającym wyegzekwować od osób zobowiązanych do wyboru lub powołania zarządu wykonania ciążących na nich obowiązków. Teraz zaś zyska możliwość zdyscyplinowania osób zobowiązanych do powołania reprezentantów podmiotu. Natomiast zobowiązani będą się mogli uchylić od odpowiedzialności przez dopełnienie ciążącego na nich obowiązku.
Inne środki przymusu
Co w sytuacji, kiedy sąd rejestrowy nie będzie posiadał wiedzy o tym, które konkretnie osoby należy wezwać do wykazania, że zarząd został wybrany, a w konsekwencji, na kogo personalnie nałożyć grzywnę? Ustawodawca przewidział, że w sytuacji kiedy sąd nie będzie w stanie ustalić kręgu osób zobowiązanych do wyboru zarządu lub będzie to ich znaczna liczba (co ewentualne wezwanie czyniłoby zupełnie nieefektywnym), projektowany przepis nie znajdzie zastosowania, a sąd będzie musiał rozważyć zastosowanie innych środków, które doprowadzą do zgodności stanu faktycznego ze stanem prawnym. W takich przypadkach sąd może rozważyć ustanowienie kuratora lub rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.