Subskrybuj nas na Youtube
Umieszczenie w domu pomocy społecznej (DPS) osoby chorej psychicznie bez jej zgody, ale za akceptacją przedstawiciela ustawowego, wymaga dodatkowego orzeczenia sądu opiekuńczego.
Taki warunek wprowadziła obowiązująca od początku br. nowelizacja ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 882 ze zm.). Do tej pory było tak, że osoba, która na skutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania potrzeb życiowych oraz wymaga stałej opieki i pielęgnacji, mogła być przyjęta do DPS za zgodą swoją lub opiekuna prawnego. Teraz, zgodnie ze znowelizowanym brzmieniem art. 38 ustawy, będzie do tego potrzebne również pozwolenie ze strony sądu rodzinnego.
Podobnie będzie też wtedy, gdy osoba jest ubezwłasnowolniona całkowicie lub małoletnia. Przedstawiciel ustawowy będzie mógł wyrazić zgodę na pobyt podopiecznego w placówce, po wcześniejszym otrzymaniu zezwolenia sądu. Jednocześnie w sytuacji, gdy osoba całkowicie ubezwłasnowolniona lub małoletnia, która skończyła 16 lat, jest zdolna do wyrażania zgody, wymagane jest jej uzyskanie. Co ważne, zgodnie z nowymi przepisami osoby z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym będą podlegać okresowym badaniom zdrowia psychicznego w zakresie uzasadniającym pobyt w DPS. Będą one przeprowadzane co najmniej raz na sześć miesięcy.
– Przepisy nie wskazują tego wprost, ale wydaje się, że powinien je przeprowadzać lekarz specjalista – mówi Grzegorz Grygiel, dyrektor DPS w Pleszewie.
Kolejna kwestia, która uległa zmianie, dotyczy kontroli przeprowadzanej w placówce przez sędziego ze szczególną znajomością problematyki ochrony zdrowia psychicznego (wyznaczanego przez prezesa właściwego sądu okręgowego). Jej celem jest sprawdzanie warunków pobytu oraz przestrzegania praw osób psychicznie chorych umieszczonych w DPS. Zasady sprawowania takiego nadzoru zostały przeniesione z rozporządzenia ministra sprawiedliwości do ustawy oraz zmodyfikowane. Zmiany obejmują m.in. zakres kontroli oraz jej częstotliwość. O ile jeszcze do końca 2017 r. przepisy wskazywały, że kontrola stała powinna być przeprowadzana minimum raz na dwa lata, to od br. powinna mieć miejsce przynajmniej raz w roku (podobnie jest w szpitalach psychiatrycznych).
Wreszcie nowelizacja wprowadziła zmiany w zakresie stosowania w DPS środków przymusu bezpośredniego. Wcześniej regulacje w tym zakresie znajdowały się w rozporządzeniu, a obecnie znalazły się w art. 18a–18f ustawy. Analogicznie jak w przypadku kontroli, procedury stosowania przymusu też uległy modyfikacji. Wskazują, że czas stosowania wobec osoby z zaburzeniami psychicznymi unieruchomienia lub izolacji nie może przekroczyć ośmiu godzin. Dalsze stosowanie przymusu bezpośredniego w tych formach jest dopuszczalne jedynie w warunkach szpitalnych. Ponadto nowe przepisy określają, jak należy dokumentować stosowanie przymusu oraz jak powinien wyglądać jego monitoring, w tym m.in. wydłużają z 6 do 12 miesięcy czas, w którym DPS ma obowiązek przechowywać jego zapisy.
– Procedury związane ze stosowaniem przymusu zostały bardzo szczegółowo opisane, ale trzeba mieć na uwadze to, że jest on bardzo rzadko stosowany. Znaczną część personelu DPS stanowią kobiety i zwykle gdy jest potrzeba jego stosowania, wzywana jest policja – wskazuje Grzegorz Grygiel.
