Subskrybuj nas na Youtube
Sędziowie nie rozstrzygną, czy przepisy, które nie pozwalają w wyjątkowych okolicznościach ustanowić rodzicem zastępczym osoby niespełniającej wszystkich kryteriów do pełnienia tej funkcji, są zgodne z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny (TK) podjął decyzję o umorzeniu postępowania w tej sprawie.
Pytanie prawne skierował do TK Sąd Rejonowy w Koninie. Prowadził postępowanie, w którym babcia wnioskowała o ustanowienie jej rodziną zastępczą spokrewnioną dla wnuczka (dziecka swojego syna).
Z uwagi na to, że rodzice małoletniego nie sprawują nad nim opieki, obydwoje są osobami karanymi i nie dają gwarancji prawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej, to właśnie kobiecie została powierzona tymczasowa piecza nad dzieckiem. Problem w tym, że była ona w przeszłości pozbawiona władzy rodzicielskiej.
To oznacza, że nie spełnia jednego z wymogów stawianych kandydatom na rodziców zastępczych przez art. 42 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 697 ze zm.). Jednocześnie z materiału dowodowego zgromadzonego przez sąd wynika, że obecnie babcia daje rękojmię należytego wykonywania funkcji rodzica zastępczego, a wnuk jest z nią silnie związany.
Wobec powstałych wątpliwości sąd postanowił wystąpić do TK o zbadanie, czy wspomniany przepis jest zgodny z konstytucyjnymi zasadami. W swoim pytaniu wskazał, m.in. że literalna wykładnia art. 42 ustawy o pieczy powoduje wykluczenie osoby, która nie jest wprawdzie „ideałem prawnym rodziny zastępczej”, ale jest najlepszym kandydatem do pełnienia tej funkcji.
Trybunał zdecydował jednak, że nie wyda rozstrzygnięcia. W uzasadnieniu do postanowienia podzielił argumenty, które były zawarte w stanowiskach prokuratora generalnego oraz Sejmu. Sprowadzały się one do tego, że chociaż ściśle literalna interpretacja art. 42 faktycznie prowadzi do wniosku, że funkcji rodziny zastępczej nie mogą pełnić osoby, które nie spełniają wszystkich wymienionych w nim wymagań, to sąd nie dokonał wykładni funkcjonalnej i systemowej tego przepisu. Ta zaś pozwala uznać, że orzekając o powierzeniu sprawowania pieczy zastępczej nad małoletnim, uwzględnia przede wszystkim dobro i interesy dziecka, co w szczególnych okolicznościach może przemawiać za odstąpieniem od wymagania, aby kandydat na rodzica spełniał wszystkie kryteria zawarte w art. 42. Taką wykładnię przepisów przedstawił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 24 listopada 2016 r. (sygn. akt II CA 1/16), który w tej sprawie odstąpił od wydania uchwały wyjaśniającej zagadnienie prawne (przedstawione przez sąd II instancji) i wydał orzeczenie co do meritum.
Dlatego zdaniem TK w sytuacji, gdy koniński sąd może sam rozstrzygnąć zawisłą przed nim sprawę, kierując się taką samą interpretacją przepisów, którą zastosował Sąd Najwyższy, wydanie wyroku jest zbędne.
ORZECZNICTWO
Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 14 listopada 2017 r., sygn. akt P 13/17.
