Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
O tym, że zdarzają się wydawane przez prezesów sądów, ich zastępców oraz przewodniczących wydziałów decyzje czy też zarządzenia, które naruszają sędziowską niezawisłość, mówi się nie od dziś. Pewne kroki w celu wyeliminowania problemu podejmowało już Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, a konkretnie jego warszawski oddział. To on w 2013 r. zwrócił się do KRS, aby wystąpiła do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z ustawą zasadniczą regulacji dotyczących zarządzeń nadzorczych prezesów sądów.
Przedstawiono wówczas opinię dr. hab. Ryszarda Piotrowskiego, który podkreślał, że przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2062 ze zm.) dają prezesom kompetencję sprawowania nadzoru administracyjnego, ale jest to nadzór jedynie nad sądami, a nie nad sędziami. Przypomniał, że na ich podstawie wykluczona jest możliwość ingerencji w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli. Apel Iustitii nie odniósł jednak skutku – przepisy budzące w środowisku wątpliwości nie zostały zaskarżone do TK.
Teraz próbę walki ze zjawiskiem nadużywania przez prezesów przysługujących im uprawnień podjęło FWS. Przygotowało cały szereg zaleceń, jakimi powinni kierować się sędziowie sprawujący nadzór administracyjny. Mowa jest np. o tym, że powinni dbać o przyjazną atmosferę i kulturę pracy, przeciwdziałać wszelkim przejawom dyskryminacji i mobbingu oraz unikać zachowań, które mogłyby podważyć zaufanie do ich obiektywizmu. Sędziowie domagają się również większej transparentności działań szefów jednostek. W tym celu chcą wprowadzenia zasady, zgodnie z którą decyzje personalne miałyby być podejmowane jawnie i opierać się na obiektywnych kryteriach. Ich motywy miałyby być prezentowane zainteresowanym osobom. Co więcej, gdyby sędzia zajmujący stanowisko kierownicze chciał delegować część uprawnień na innego sędziego, powinien najpierw uzyskać jego zgodę.
W dokumencie kładzie się ogromny nacisk również na kwestie udzielania wsparcia sędziom przez prezesów i ich zastępców. Podkreśla się m.in., że osoby takie powinny „troszczyć się o sprawy organizacyjne w sposób umożliwiający osiągnięcie najlepszych rezultatów w pracy przy respektowaniu zasady niezawisłości sędziowskiej”. W innym miejscu wspomina się, że kierownicy jednostek powinni dbać o zapewnienie profesjonalnej pomocy psychologicznej osobom dotkniętym skutkami pracy w warunkach stresogennych. FWS zwraca również uwagę na to, jak ważne jest zapewnienie pomocy sędziom, którzy orzekają w sprawach budzących zainteresowanie mediów. W Dobrych praktykach nadzorczych czytamy, że szefowie sądów powinni, na wypadek wystąpienia tzw. kryzysu medialnego, powołać specjalny zespół z określonym podziałem zadań.
Sędziowie domagają się również jasnego postawienia sprawy, że czynności nadzoru administracyjnego nie mogą wpływać na sposób procedowania, rozpoznania i rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. „Zarządzenia mające na celu poprawę sprawności postępowania nie mogą być połączone z poleceniem czy chociażby z sugerowaniem sposobu załatwienia sprawy, ani też rodzaju i treści konkretnych czynności procesowych, a ocena sprawności postępowania nie powinna dotyczyć stosowania przez sędziego przepisów prawa procesowego i materialnego, a zwłaszcza przy rozbieżności w orzecznictwie”.
Szanse na uchwalenie przez KRS tego typu dokumentu są jednak raczej marne. W stanowisku z 2013 r. stwierdziła ona bowiem jasno, że nie ma umocowania do opracowania kodeksu dobrych praktyk nadzorczych.
