Subskrybuj nas na Youtube
Od wczoraj, jeżeli biuro prowadzące rejestr nie usunie nieprawdziwej informacji gospodarczej o firmie, odpowie za czyn nieuczciwej konkurencji. Także wtedy, gdy wniosek złożył dłużnik.
7 kwietnia 2017 r. została uchwalona ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz.U. poz. 933; dalej: ustawa). Regulacja ma zasadniczo, jak wskazuje jej nazwa, usprawnić odzyskiwanie należności. Wprowadza dość rozległe zmiany do treści wielu innych ustaw, w szczególności kodeksu cywilnego, kodeksu postępowania cywilnego, ustawy z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. nr 81, poz. 530 ze zm.; dalej: u.u.i.g.) oraz ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1503 ze zm.; dalej: u.z.n.k.).
Nowy czyn
Na uwagę zasługuje w szczególności wprowadzenie do u.z.n.k. nowego czynu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z treścią dodanego art. 17f u.z.n.k., który wszedł w życie 13 listopada, czynem nieuczciwej konkurencji stało się:
● przekazanie przez wierzyciela informacji gospodarczej do biura informacji gospodarczej (BIG) z naruszeniem przepisów u.u.i.g.,
● niezażądanie przez wierzyciela aktualizacji albo usunięcia informacji gospodarczej mimo zaistnienia odpowiedniego obowiązku zgodnie z tą ustawą,
● nieusunięcie albo niedokonanie przez BIG aktualizacji informacji gospodarczej w przypadkach, gdy taki obowiązek wynika z przepisów u.u.i.g.
Zmiana w przepisach u.z.n.k. jest ściśle skorelowana z szerszymi unormowaniami, które zmodyfikowały m.in. zasady wpisywania do BIG.
Czego nie może wierzyciel
Sprawcą pierwszej grupy nowych deliktów nieuczciwej konkurencji (art. 17f ust. 1 u.z.n.k.) może być wierzyciel przedsiębiorcy (np. jego kontrahent). Do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji dojdzie w szczególności w sytuacji, gdy wierzyciel przedsiębiorcy zgłosi do biura informacji gospodarczej informacje o wierzytelności już uiszczonej lub co do której okres po dniu wymagalności (zaległość) jest krótszy niż ustawowe 30 dni przewidziane w art. 15 u.u.i.g. (w poprzednim stanie prawnym było to 60 dni).
Sankcjonowane będzie również naruszenie przez wierzyciela wynikającego z art. 30 u.u.i.g. obowiązku zażądania aktualizacji lub usunięcia informacji w rejestrze dłużników. Obowiązek aktualizacji informacji w BIG istnieje m.in. w razie wykonania zobowiązania (spłaty należności).
Biuro też zobowiązane
Czyny ujęte w drugiej grupie nowych deliktów nieuczciwej konkurencji (art. 17f ust. 2 u.z.n.k.) mogą być popełnione przez BIG. Delikty te będą polegały na zaniechaniu przez biuro obowiązkowego usunięcia lub aktualizacji informacji, o których mowa w art. 21 i 31 u.u.i.g. Przykładem może być dalsze zamieszczanie informacji o zadłużeniu konkretnego przedsiębiorcy mimo jego spłaty lub brak aktualizacji danych dotyczących dłużnika. Obowiązek aktualizacji/usunięcia informacji przez biuro powstaje w szczególności na podstawie wniosku wierzyciela lub na podstawie innej wiarygodnej informacji o nieaktualności, nieprawdziwości lub niekompletności danych.
W nowym stanie prawnym aktualizacja lub usunięcie informacji gospodarczej powinny nastąpić również na uzasadnione żądanie dłużnika (tzw. sprzeciw), o którym mowa w nowym art. 21a u.u.i.g. Do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji dojdzie zatem również w razie bezzasadnego nieuwzględnienia przez BIG takiego żądania (sprzeciwu), np. mimo przedłożenia przez dłużnika, wraz ze sprzeciwem, wiarygodnej informacji o nieistnieniu zobowiązania.
W procesie cywilnym
Włączenie wskazanych powyżej naruszeń do katalogu deliktów nieuczciwej konkurencji, objętych u.z.n.k., oznacza przyznanie poszkodowanym przedsiębiorcom (dłużnikom) ochrony wynikającej z tej ustawy. Zgodnie z art. 18 u.z.n.k. takiemu podmiotowi (dłużnikowi) przysługuje m.in. prawo:
● żądania zaniechania niedozwolonego działania (a zatem przede wszystkim usunięcia nieaktualnej informacji gospodarczej),
● żądania złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (przeprosiny),
● naprawienia wyrządzonej szkody (tj. zapłaty odszkodowania na rzecz poszkodowanego),
● wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści oraz
● zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny.
Powyższych praw poszkodowany przedsiębiorca będzie mógł dochodzić w procesie cywilnym, odpowiednio przeciwko naruszającemu przepisy u.u.i.g. wierzycielowi lub BIG.
OPINIE EKSPERTÓW
/>
Zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych również przed jej nowelizacją dłużnik był chroniony przed nierzetelnymi działaniami wierzyciela, a także BIG. Wierzyciel był zobowiązany do należytej staranności przy wpisywaniu oraz aktualizowaniu w informacji o dłużniku wpisanym do rejestru. Jeśli wierzyciel nie dopełnia tych obowiązków, to podlega grzywnie do 30 tys. zł. Kara grzywny do 30 tys. zł grozi też BIG, jeśli będąc do tego zobowiązanym, w terminie nie dokona aktualizacji lub usunięcia danych w swojej bazie. O takim występku poszkodowany może poinformować policję lub prokuraturę.
Nowelizacja ustawy wzmocniła ochronę dłużnika. Dłużnicy wpisani do BIG będący przedsiębiorcami, którzy uznają, że ktoś przekazał na ich temat nieprawdziwe dane o zaległości, czyli nieprawdziwą informację gospodarczą, zyskali nowe narzędzie w postaci uznania takiego działania za czyn nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z przepisami czynu nieuczciwej konkurencji dopuszcza się także BIG, który wbrew obowiązkowi nie usunie lub nie zaktualizuje danych o należności. Oczywiście dłużnik musi udowodnić, że działania wierzyciela lub BIG faktycznie stanowiły czyn nieuczciwej konkurencji.
Jeśli więc wierzyciel działał w złej wierze i wpisywał dłużników bezpodstawnie, to powinien się liczyć z poważniejszymi konsekwencjami niż przed 13 listopada.
Nowelizacja umożliwia też dłużnikom zgłaszanie sprzeciwu wobec już istniejących wpisów w BIG. Pozwala także, o ile jest to uzasadnione, zgłaszać dłużnikom wniosek do wierzyciela z prośbą o oznaczenie długu jako przedawnionego.
/>
Praktyka pokazała, że jeśli chodzi o wpis i aktualizację danych w rejestrze, pojawiły się przypadki nierzetelnego działania ze strony wierzycieli. W takiej sytuacji dłużnik mógł i nadal będzie mógł dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu cywilnym o naruszenie dóbr osobistych. Co ciekawe, przepisy kodeksu cywilnego przewidują analogiczne sankcje dla podmiotu naruszającego dobra osobiste, jak te przewidziane w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku naruszenia dóbr osobistych istnieje domniemanie bezprawności działań. W przypadku dochodzenia roszczeń na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ciężar dowodu bezprawności działań pozwanego spoczywa zaś na powodzie na zasadach ogólnych. Przedmiotowa zmiana stanowi zatem wyraźny akcent ustawodawcy, że nie ma zgody na tego rodzaju nieuczciwą praktykę. Realnie jednak samo to rozwiązanie nie daje skuteczniejszych niż dotychczas narzędzi walki z nierzetelnie działającymi wierzycielami.
Nowelizacja przewiduje także, że czynem nieuczciwej konkurencji jest nieusunięcie albo niedokonanie przez BIG aktualizacji informacji gospodarczej - i to będzie dobra zmiana dla osób, których dane zawarte w rejestrze nie odpowiadają rzeczywistości. Dotychczas bowiem w zasadzie to wierzyciel miał instrumenty do zmiany danych. Po wejściu w życie nowych przepisów dane ujawnione w rejestrach powinny być bardziej rzetelne, ponieważ pieczę nad nimi będą sprawować także BIG.
Tylko dla przedsiębiorców
Co do zasady ochrony na podstawie u.z.n.k. mogą domagać się przedsiębiorcy (podmioty prowadzące działalność gospodarczą), ponieważ adresatami u.z.n.k. są przedsiębiorcy a nie konsumenci. Zgodnie z ustawą konsumenci będą mogli dochodzić ochrony, zarówno przeciwko wierzycielom, jak i BIG, dopuszczającym się działań lub zaniechań odpowiadających nowym czynom nieuczciwej konkurencji, na zasadach określonych w przepisach kodeksu cywilnego. Oznacza to w szczególności możliwość dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Z kolei żądanie ewentualnego złożenia oświadczenia odpowiedniej treści lub zasądzenia stosownej kwoty na cel społeczny konsument mógłby domagać się na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych (art. 23 i 24 kodeksu cywilnego).
Nieposzlakowana opinia w zakresie terminowego regulowania zobowiązań jest dla przedsiębiorcy bardzo ważna. Informacja o zaległościach w zapłacie wymagalnych zobowiązań może znacząco nadszarpnąć pozycję konkurencyjną przedsiębiorcy (i przyczynić się np. do niepozyskania ważnych kontrahentów). Tym bardziej konieczne i zasadne jest zatem stworzenie instrumentów umożliwiających zniechęcenie kontrahentów do zamieszczania lub utrzymywania w bazach informacji gospodarczych nieprawdziwych, niekompletnych lub nieaktualnych danych oraz wprowadzenie sankcji za stosowanie takich działań.
Co po 13 listopada
Wejście w życie nowelizacji nie oznacza konieczności weryfikacji wszystkich dotychczasowych (pochodzących sprzed wejścia w życie nowelizacji) wpisów z inicjatywy BIG. Zgodnie ze znowelizowaną u.u.i.g. obowiązek aktualizacji (lub usunięcia) dotychczasowych wpisów może bowiem powstać przede wszystkim z inicjatywy wierzyciela, na skutek sprzeciwu dłużnika lub z racji otrzymania przez biuro innej wiarygodnej informacji o nieaktualności czy niewłaściwości wpisu. Należy jednak przypomnieć w tym kontekście obowiązujący jeszcze przed nowelizacją (i utrzymany po jej wejściu w życie) art. 31 u.u.i.g. Przewiduje on przypadki, kiedy BIG ma obowiązek „z własnej inicjatywy” usunąć dotychczasowe wpisy - wskazuje m.in. sytuację, kiedy upłynęły 3 lata od ostatniej aktualizacji wpisu lub 10 lat od przekazania przez wierzyciela informacji o zobowiązaniu.
