Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną dotyczącą art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej u.k.w.ih., t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007). Przepis ten stanowi, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej.
Hipoteka istnieje tak długo, jak długo istnieje zabezpieczona wierzytelność, co pozwala wierzycielowi na dochodzenie zaspokojenia swoich roszczeń z nieruchomości obciążonej nawet po wielu latach. Przepis ten chroni wierzyciela, który uzyskał hipotekę na nieruchomości dłużnika, przed skutkami przedawnienia. Dotyczy to także przypadku, w której właściciel nieruchomości nie jest dłużnikiem osobistym, ale osobą trzecią.
Ta ostatnia sytuacja legła u podstaw złożonej skargi konstytucyjnej. Skarżąca wyraziła zgodę na ustanowienie hipoteki na swojej nieruchomości w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego bliskiej jej osobie. W 2002 r. bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko kredytobiorcy. Tytuł ten został pozbawiony wykonalności w 2014 r. z uwagi na przedawnienie roszczenia. Jednocześnie bank, który uzyskał wcześniej tytuł wykonawczy przeciwko skarżącej, złożył wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości. Skarżąca wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, ale jej powództwo co do należności głównej zostało oddalone, ponieważ w przeciwieństwie do kredytobiorcy, z uwagi na treść art. 77 u.k.w.ih., nie mogła skutecznie podnieść zarzutu przedawnienia. Zaistniała zatem sytuacja, w której dłużnik osobisty z uwagi na upływ czasu nie jest już zobowiązany do spłaty, a dłużnik rzeczowy (osoba trzecia będąca właścicielem nieruchomości) nadal może być adresatem roszczeń i nie może powołać się na zarzut przedawnienia przysługujący dłużnikowi osobistemu.
W skardze do TK skarżąca zarzuciła, że art. 77 u.k.w.ih. narusza konstytucyjną zasadę ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2 konstytucji), ponieważ umożliwia prowadzenie egzekucji z nieruchomości, chociaż wierzyciel nie podjął w odpowiednim terminie działań zmierzających do wyegzekwowania przysługujących mu roszczeń. Ograniczenie prawa własności w tym przypadku nie może być uzasadnione ochroną praw wierzyciela, skoro ten przez długi czas tych praw nie dochodzi. Zdaniem skarżącej art. 77 u.k.w.ih. narusza także zasadę równości, ponieważ różnicuje pozycję dłużników w zależności od sposobu zabezpieczenia. Ogranicza również uprawnienia dłużnika rzeczowego wynikające z art. 73 u.k.w.ih., uniemożliwiając powoływanie się na zarzuty przysługujące dłużnikowi osobistemu.
TK postanowił nadać dalszy bieg skardze konstytucyjnej (sygn. akt SK 31/17). Postanowieniem tymczasowym wstrzymał także wykonanie tytułu wykonawczego przeciwko skarżącej, co spowodowało zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez TK i zapobiegło sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji.
Stwierdzenie niekonstytucyjności art. 77 u.k.w.ih. przez Trybunał Konstytucyjny może poprawić sytuację dłużników rzeczowych. Po pierwsze, jego uchylenie umożliwi skuteczne podnoszenie zarzutu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Po drugie, może otworzyć drogę do wznowienia postępowań w przedmiocie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Już na obecnym etapie sprawa może mieć znaczenie dla toczących się egzekucji z nieruchomości, uzasadniając wniosek o zawieszenie postępowania.