Subskrybuj nas na Youtube
Jednym z głównych celów jest odbudowanie zaufania pomiędzy obywatelami i organami wymiaru sprawiedliwości. Doprowadzić do tego ma 5 najistotniejszych założeń:
1. Wprowadzenie instytucji skargi nadzwyczajnej
Będzie ją można wnieść od każdego prawomocnego orzeczenia sądowego, kończącego postępowanie w sprawie, w sytuacji gdy:
1) orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji;
2) orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
3) zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Podmiotami upoważnionymi do jej wniesienia będą: Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich, grupa co najmniej 30 posłów lub 20 senatorów, oraz – w zakresie swojej właściwości – Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Rzecznik Praw Dziecka, Rzecznik Praw Pacjenta, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego i Rzecznik Finansowy.
Skarga nadzwyczajna grupy posłów lub senatorów wnoszona będzie przez Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu, który, oprócz wskazanego przez grupę posłów lub senatorów przedstawiciela, będzie mógł upoważnić pracownika Kancelarii Sejmu lub Senatu, adwokata lub radcę prawnego do jej popierania.
2. Wprowadzenie ławników, jako czynnika społecznego, w postępowaniach dyscyplinarnych oraz sprawach ze skarg nadzwyczajnych
Ławników miałby wybierać Senat Rzeczypospolitej Polskiej spośród kandydatów zgłaszanych przez obywateli – bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji społecznych. Liczbę ławników Sądu Najwyższego ma określać Kolegium Sądu Najwyższego. Ich kadencja będzie trwała 4 lata a zasady funkcjonowania będą odpowiadały tym obowiązującym obecnie w odniesieniu do ławników w sądach powszechnych.
3. Zwiększenie "kontroli społecznej" transparentności działania SN
"Kontrola społeczna jest najlepszym gwarantem prawidłowego funkcjonowania sądów" - czytamy. Dlatego Sąd Najwyższy ma być zobligowany do niezwłocznego publikowania wszystkich swoich orzeczeń wraz z uzasadnieniami w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Sądu Najwyższego.
Do publicznej wiadomości mają być niezwłocznie podawane także informacje o dodatkowym zatrudnieniu oraz innym zajęciu zarobkowym sędziów Sądu Najwyższego oraz rozstrzygnięcia spraw dyscyplinarnych.
4. Utworzenie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izby Dyscyplinarnej
Zadaniem pierwszej będzie przede wszystkim rozpatrywanie skarg nadzwyczajnych, a także tych dotyczących spraw z zakresu prawa publicznego, rozpatrywane dotychczas przez Izbę Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych.
Izba Dyscyplinarna będzie realizowała zadania związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną. Sprawy dyscyplinarne sędziów Sądu Najwyższego mają być rozpatrywane w pierwszej instancji przez Sąd Najwyższy składający się z dwóch sędziów Izby Dyscyplinarnej oraz jednego ławnika, zaś w drugiej instancji przez Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów Izby Dyscyplinarnej i dwóch ławników.
Ponadto prezydent będzie miał prawo wyjścia z inicjatywą powołania, z grona sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i wojskowych, Nadzwyczajnego Rzecznika Dyscyplinarnego.
Prezydencki projekt zawiera także zmiany w zakresie postępowania dyscyplinarnego w sądownictwie powszechnym, wojskowym oraz w prokuraturze, dostosowujące przepisy obowiązujących ustaw do zmian wynikających z utworzenia Izby Dyscyplinarnej.
5. Modyfikacja statusu sędziów Sądu Najwyższego
Wyłanianie kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego ma być prostsze. Wolą projektodawcy jest, by zapewnić bezstronności procedury wyboru oraz zwiększyć zaangażowanie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w tryb powoływania sędziów Sądu Najwyższego. Sędziowie mają być niezależni oraz bezstronni.
Zmieni się wiek, w którym sędziowie przechodzą w stan spoczynku a także tryb uchylenia immunitetu w przypadku popełnienia przez sędziego najpoważniejszych przestępstw.
Sędzia Sądu Najwyższego będzie przechodził w stan spoczynku w wieku 65 lat. Wyjątek stanowić będzie sytuacja, w której sędzia złoży oświadczenie o woli dalszego zajmowania stanowiska, nie później niż na 6 miesięcy i nie wcześniej niż na 12 miesięcy, przed ukończeniem tego wieku. A Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wyrazi na to zgodę. Jego zezwolenie będzie dotyczyło następnych 3 lat. Zabieg będzie można powtórzyć tylko raz.
Projekt ustawy przewiduje przepis przejściowy, zgodnie z którym w ciągu trzech miesięcy od wejścia ustawy w życie sędziowie, którzy ukończyli lub ukończą w tym czasie 65 lat, przechodzą w stan spoczynku. Oświadczenie o woli dalszego zajmowania stanowiska sędziowie składają w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy.