Subskrybuj nas na Youtube
Czy nałożenie w drodze interpretacji, a nie zmiany przepisów obowiązku odprowadzania daniny od opłat egzekucyjnych jest zgodne z ustawą zasadniczą? Z kwestią tą zmierzą się sędziowie TK.
/>
Kwestia statusu podatkowego komornika oraz wysokości opłat egzekucyjnych w kontekście VAT od lat czeka na ostateczne rozstrzygnięcie. Po sądach administracyjnych i powszechnych teraz zajmie się nią sąd konstytucyjny. Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu zadał TK pytanie, w którym kwestionuje zgodność z konstytucją zarówno przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.), jak i ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1277 ze zm.).
Cały problem wynika z hybrydowego charakteru komorniczej profesji. Przyjęty w 1997 r. model egzekucji sądowej zakłada, że komornik wykonuje powierzone mu czynności jako funkcjonariusz publiczny, ale zarazem działa na własny rachunek. Egzekucja sądowa nie jest finansowana z budżetu państwa, lecz przez dłużników i wierzycieli, których komornik obciąża opłatami egzekucyjnymi. Sąd pytający zwraca uwagę, że choć art. 15 ust. 6 ustawy o VAT stanowi, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań ustawowych, to jednocześnie przepisy tego aktu nie określają w sposób bezpośredni, jaki jest na ich gruncie status komornika.
Przez wiele lat powyższe regulacje rozumiano w ten sposób, że komornicy korzystają z wyłączenia przewidzianego w art. 15 ust. 6. Sytuacja zmieniła się dopiero 9 czerwca 2015 r., kiedy to minister finansów diametralnie zmienił interpretację (patrz grafika).
– Trudności interpretacyjne, które powstają na tle wykładni art. 15 ust. 1, 2 i 6 w związku z koniecznością określania statusu komornika jako podatnika podatku od towarów i usług, nasuwają wątpliwości co do zgodności tego stanu z art. 2, art. 84 i art. 217 konstytucji – twierdzi sąd pytający.
I zwraca uwagę, że ustawodawca nie może poprzez niejasne formułowanie przepisów pozostawiać organom mającym je stosować nadmiernej swobody. Przestrzeganie zasad poprawnej legislacji i określoności prawa ma szczególne znaczenie w przypadku przepisów podatkowych.
Zwłaszcza że wynikający z art. 84 konstytucji obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, powstaje jedynie w zakresie określonym w ustawie. Oprócz tego art. 217 ustawy zasadniczej przewiduje, że nie tylko nakładanie podatków, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, lecz także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustaw.
Tymczasem – na co zwraca uwagę sąd pytający – status komornika jako podatnika VAT został zdekodowany dopiero po 11 latach od wejścia w życie przepisów. Dodatkowo towarzyszył temu spór prawny, który wymagał rozstrzygnięcia w drodze uchwały NSA.
Jeśli TK uznałby przepisy ustawy o VAT w zakresie objęcia nią komorników za zgodne z konstytucją, wówczas powinien odpowiedzieć także na drugie z zadanych pytań. Czy w takim razie art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych, który mówi o wysokości opłat egzekucyjnych, jest zgodny m.in. z zasadą określoności przepisów prawa. Nie ma przecież wskazań, czy opłata egzekucyjna ma być w wysokości netto czy brutto. Innymi słowy, czy komornik ma podwyższyć stawkę o wartość podatku, czy też VAT się w opłacie zawiera.
– Zmiana interpretacji przepisów dotyczących ustawy o VAT powinna pociągnąć za sobą zmianę ustawy o komornikach sądowych i wyraźne przesądzenie, w jaki sposób podatek od opłat egzekucyjnych jest naliczany – zaznacza dr Grzegorz Julke z Uniwersytetu Gdańskiego.
Tymczasem w Sejmie trwają prace nad projektem nowej ustawy o komornikach sądowych, która zasadniczo zmienia sposób funkcjonowania egzekucji. Opłaty egzekucyjne mają stanowić przychód Skarbu Państwa, więc jako takie nie będą podlegały opodatkowaniu VAT. W zależności od sumy wyegzekwowanych opłat komornik będzie otrzymywał wynagrodzenie prowizyjne. Nie jest do końca jasne, czy od tego wynagrodzenia będzie trzeba odprowadzić VAT. – Najprawdopodobniej tak, jednak projekt w żaden sposób tego nie przesądza. Znowu będzie trzeba o tym zdecydować w drodze wykładni przepisów – mówi Rafał Fronczek, prezes Krajowej Rady Komorniczej.
