Mijający rok przyniósł wiele ustaw, które wzbudziły gorące dyskusje i spory. Tak było w przypadku kolejnych projektów dotyczących Trybunału Konstytucyjnego, ustawy antyterrorystycznej, proponowanych zmian w ustawie aborcyjnej czy w ustawie o policji.

Ustawa o policji (inwigilacyjna)

Legislacyjny styczeń 2016 upłynął pod znakiem sporu opozycji z rządem o treść ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (link), która w mediach zyskała przydomek ustawy inwigilacyjnej (z uwagi na to, że jej przedmiotem było uregulowanie zasad realizowania kontroli operacyjnej, czyli podsłuchów). Nowelizacja realizować miała wyrok Trybunału Konstytucyjnego z lipca 2014 r. Trybunał zakwestionował w nim dotychczasowe zasady pracy operacyjnej i dotyczące billingów telefonicznych. Zgodnie z nowelizacją styczniową policja czy służba może występować z wnioskiem do sądu o kontrolę operacyjną, czyli o podsłuch, na trzy miesiące. Jeżeli służba i policja uważają, że ten podsłuch jest niezbędny w dłuższy okresie, mogą wystąpić o kolejne przedłużenia. Ponieważ Trybunał uznał, że każdy podsłuch musi mieć swoje granice czasowe, wprowadzono w sytuacjach szczególnych możliwość trwania podsłuchów maksymalnie do 18 miesięcy. Naczelna Rada Adwokacka zaskarżyła ustawę do Trybunału Konstytucyjnego. W swym wniosku NRA wnosi o uznanie za niekonstytucyjne zapisy noweli odnoszące się do gromadzenia, rejestrowania, kwalifikowania i niszczenia informacji objętych zarówno tajemnicą obrończą, jak i adwokacką.

Ustawa antyterrorystyczna

Projekt ustawy o działaniach antyterrorystycznych z 10 czerwca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 904) wzbudził szereg wątpliwości opozycji oraz Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara w zakresie m.in. definicji pojęcia „zdarzenie o charakterze terrorystycznym”, prowadzenia przez szefa ABW wykazu osób podejrzanych, dostępu szefa ABW do danych zgromadzonych w rejestrach publicznych i ewidencjach, możliwości blokowania danych informatycznych, wprowadzenia obowiązku rejestrowania telefonicznych kart pre-paid, możliwości wydania decyzji o natychmiastowym wydaleniu cudzoziemca (również obywatela UE), mogącego prowadzić działalność terrorystyczną lub szpiegowską, wprowadzenia tzw. specjalnego użycia broni (art. 23), możliwość zastosowania tymczasowego aresztowania tylko na podstawie uprawdopodobnienia popełnienia, usiłowania lub przygotowania do popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym oraz w zakresie zmian wprowadzonych w kodeksie karnym. Ostatecznie ustawa weszła w życie 2 lipca, a RPO zaskarżył ją do Trybunału Konstytucyjnego podnosząc, że jest ona sprzeczna z Konstytucją RP, Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej oraz Europejską konwencją praw człowieka. W naszym serwisie pisaliśmy m.in. jakie ograniczenie swobód przewiduje ustawa antyterrorystyczna.

Ustawa aborcyjna

Wiele emocji i zwrotów akcji można było obserwować, gdy procedowano w polskim parlamencie obywatelski projekt zmian w tzw. ustawie aborcyjnej. Obecnie zgodnie z prawem aborcji można dokonywać, gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, jest duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu lub gdy ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego, najczęściej gwałtu. Propozycja zmiany obowiązującego prawa została przygotowana przez Komitet Inicjatywy Ustawodawczej "Stop aborcji". Rozwiązanie zakładało likwidację wspomnianych wyjątków. Projekt zakładał też stosowanie sankcji karnych dla każdego, kto dokonuje lub współuczestniczy w "zabiegu" aborcyjnym. Chodzi o karę pozbawienia wolności do lat 3. Taką samą sankcją objęty byłby ten, kto udziela ciężarnej pomocy w dokonaniu aborcji lub ją do tego nakłania. Ostatecznie sejm propozycje odrzucił. Losy kontrowersyjnych propozycji i społeczne reakcje relacjonowaliśmy w naszym serwisie.

Ustawa dezubekizacyjna

Czy osoby zatrudnione dawniej w organach bezpieczeństwa PRL powinny mieć niższe emerytury czy raczej ich emerytalne prawa nabyte należy utrzymać bez zmian? To jedno z wielu pytań, które pojawiło się w debacie o tzw. ustawie dezubekizacyjnej. Klub Lewicy zaskarżył ustawę do Trybunału Konstytucyjnego. Skarga Lewicy podkreśla, że wszyscy pełniący służbę w organach bezpieczeństwa PRL nie zasługują na uprawnienia ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym - z której korzystają także oficerowie dzisiejszych służb mundurowych. Debatę wokół ustawy omawialiśmy w naszym serwisie na bieżąco.

Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym

Gorący spór polityczny ogniskował się w mijającym roku także - lub przede wszystkim - wokół składu i działania Trybunału Konstytucyjnego. W naszym serwisie pisaliśmy o kolejnych projektach ustaw dotyczących Trybunału wielokrotnie. W natłoku wielu propozycji zmian w przepisach regulujących działanie Trybunału łatwo było w tym roku stracić rachubę. Jeszcze w styczniu tego roku obowiązywała ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Obecnie zaś działanie Trybunału opiera się na ustawie z dnia 13 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego (link).