Nie wypłaciłam jednemu z podwładnych kilkunastu tysięcy złotych z tytułu wynagrodzenia. Sąd pracy zasądził tę kwotę, a pracownik wszczął egzekucję. Okazała się ona bezskuteczna, ponieważ dwa lata wcześniej, już po powstaniu wierzytelności z tytułu niewypłaconego uposażenia za pracę, darowałam nieruchomość mojej pełnoletniej córce, czyniąc zadość rodzinnej tradycji. W dniu owej darowizny byłam jednak właścicielką trzech samochodów, z których nie prowadzono egzekucji. Poza tym nie miałam wtedy innych długów. Były pracownik wystąpił ze skargą pauliańską przeciwko mojej córce. Czy jego powództwo może być uznane za zasadne – pyta pani Roksana.
Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną. Muszą jednak udowodnić, że dłużnik działał ze świadomością ich pokrzywdzenia, a osoba obdarowana o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Omawiana czynność jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli wtedy, gdy w jej rezultacie dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed jej realizacją. Jeżeli jednak wskutek tej czynności korzyść majątkową uzyskała osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem, można domniemywać, że wiedziała, iż działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Dodatkowo, jeśli uzyskanie korzyści majątkowej nastąpiło bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania jej za bezskuteczną względem siebie, nawet gdyby osoba trzecia nie wiedziała i przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Jeśli natomiast w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny albo stał się bankrutem z powodu jej dokonania, domniemywa się, iż działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
W przedstawionych sytuacjach można wystąpić ze skargą pauliańską. Następuje to w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela uzyskała korzyść majątkową. Na złożenie takiej skargi wierzyciel ma maksymalnie 5 lat od dnia dokonania budzącej wątpliwość czynności. Natomiast w świetle wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 17 listopada 2015 r., sygn. akt I ACa 1445/15, nie można wymagać od przedsiębiorcy, by przewidywał, że w przyszłości może stać się czyimś dłużnikiem i z tego powodu rezygnował z przekazania istotnej części swojego majątku w drodze darowizny.
Córka pani Roksany, chcąc uchronić się przed zapłatą, powinna zatem udowodnić, że darowana jej przez matkę nieruchomość nie stanowiła jedynego istotnego składnika jej majątku. Powinna także wykazać (np. zeznaniami świadków), że celem owej darowizny nie było przygotowanie przez panią Roksanę jej niewypłacalności. Kierowała nią bowiem jedynie chęć uczynienia zadość rodzinnej tradycji, co jest tym bardziej prawdopodobne, że w momencie dokonania darowizny czytelniczka dysponowała jeszcze trzema samochodami (z których nie prowadzono egzekucji), a innych długów nie posiadała.
Podstawa prawna
Art. 527 par. 1–3, art. 531 par. 1 oraz art. 534 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2015 r. poz. 539).
