Patent to bezwzględne prawo podmiotowe, dające uprawnionemu do niego prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczpospolitej. Aby dany wynalazek mógł zostać opatentowany, musi spełniać trzy podstawowe kryteria:
2) Kryterium poziomu wynalazczego – określane również jako kryterium nieoczywistości. Oznacza to, że dany wynalazek nie wynika w sposób oczywisty z aktualnego stanu wiedzy.
3) Kryterium przemysłowej stosowalności – oznacza to, że dany wytwór lub sposób będący wynalazkiem może być faktycznie realizowany w sposób powtarzalny (przemysłowy).
W Polsce udzielaniem patentów zajmuje się wyłącznie Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej. Co ciekawe, w ostatnich latach konsekwentnie zmniejsza się liczba wniosków patentowych zgłaszanych do urzędu. Wynika to m.in. z przystąpienia Polski do Konwencji o Udzieleniu Patentów Europejskich. Umożliwia ona zgłaszanie polskich wynalazków w Europejskim Urzędzie Patentowym.
Czego nie można opatentować?
Za wynalazki nie uważa się m.in.
• Wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
• Planów, zasad oraz metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
• Wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
• Programów do maszyn cyfrowych;
• Przedstawienia informacji.
Urząd patentowy odmówi również udzielenia patentu na sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi, oraz sposoby diagnostyki. Patenty mogą być natomiast udzielane na produkty i substancje stosowane w diagnostyce oraz leczeniu.
Jak przygotować się do procedury patentowej?
Przed rozpoczęciem procedury patentowej warto zapoznać się z podstawowymi informacjami o ochronie prawnej wynalazków i wzorów użytkowych, które znajdziemy na stronach Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej. Warto również skorzystać z serwisu Escpacenet umożliwiającego nam zapoznanie się z obecnym stanem techniki. Dzięki temu w łatwy sposób zorientujemy się, czy nasz wynalazek nie narusza określonych praw wyłącznych. Jeśli tak jest, to kontynuowanie procedury patentowej jest bezcelowe - nasz wniosek na wstępie zostanie odrzucony przez Urząd Patentowy.
Gdy upewnimy się, że nasz wynalazek spełnia trzy podstawowe kryteria a na drodze do jego opatentowania nie stoją żadne przesłanki prawne, możemy zainicjować postępowanie przed Urzędem Patentowym.
Zgłoszenie patentowe
Aby rozpocząć procedurę patentową przed Urzędem Patentowym Rzeczpospolitej Polskiej należy złożyć szereg dokumentów określanych wspólnie jako zgłoszenie patentowe.
Zgłoszenia możemy dokonać na trzy sposoby:
b) za pomocą telefaksu;
c) online;
W przypadku przesłania zgłoszenia za pomocą telefaksu oryginał zgłoszenia powinien wpłynąć do Urzędu Patentowego w terminie trzydziestu dni od daty nadania zgłoszenia telefaksem.
W przypadku przesłania zgłoszenia za pośrednictwem poczty elektronicznej należy pamiętać o tym, że Urząd Patentowy nie otworzy naszej korespondencji, w sytuacji gdy zachodzi podejrzenie, że zawiera ona szkodliwe oprogramowanie.
Zgłoszenie patentowe powinno zawierać następujące elementy:
b) Opis wynalazku ujawniający jego istotę – powinien on prezentować nasz wynalazek na tyle zrozumiale i wyczerpująco, aby znawca mógł je urzeczywistnić;
c) Zastrzeżenia lub zastrzeżenia patentowe – stanowią one kluczowy element zgłoszenia patentowego. W tym miejscu musimy w jasny sposób wskazać na zespół cech technicznych niezbędnych do określenia przedmiotu wynalazku, jak również określić zakres żądanej ochrony patentowej. Każde zastrzeżenie powinno zostać ujęte w jednym zdaniu.
d) Skrót opisu – krótka zwięzła informacja określająca przedmiot oraz charakterystyczne cechy wynalazku oraz wskazanie jego przeznaczenia
e) Rysunki – zgłoszenie powinno zawierać również rysunki i szkice, o ile są one niezbędne do zrozumienia istoty wynalazku
Do zgłoszenia należy dołączyć również dowód wniesienia opłaty za zgłoszenie, jeżeli opłata została wcześniej uiszczona. Opłatę należy uiścić na konto Urzędu Patentowego RP.
Wniesienie jednorazowej opłaty za zgłoszenie jest bezwzględnym warunkiem wszczęcia postepowania przed Urzędem Patentowym RP. Jej wysokość wynosi obecnie 550 zł. W przypadku ujęcia w jednym zgłoszeniu więcej niż dwóch wynalazków, opłata podlega zwiększeniu o 50 proc.
Opłata może być jeszcze wyższa np. w sytuacji, gdy opisy, zastrzeżenia oraz rysunki w naszym zgłoszeniu zawierają więcej niż 20 stron. Szczegółowy wykaz opłat jednorazowych związanych ze zgłoszeniem patentowym można znaleźć na stronie UPRP.
Procedura patentowa
Przesłanie zgłoszenia inicjuje procedurę patentową przed UPRP. W pierwszej kolejności Urząd nadaje zgłoszeniu indywidualny numer, o czym zawiadamia zgłaszającego.
Następnie UPRP dokonuje badania formalnoprawnego. Na tym etapie Urząd może wezwać nas do uzupełnienia określonych braków w zgłoszeniu. Może również zasięgać znawców danej dziedziny nauki, którzy są jednak zobowiązani do zachowania poufności i nieujawniania innym informacji na temat zgłoszenia.
Kolejny etap, to ogłoszenie zgłoszenia wynalazku w Biuletynie Urzędu Patentowego, co UPRP musi zrobić przez upływem 18 miesięcy od daty naszego zgłoszenia. Na tym etapie przestaje obowiązywać poufność zgłoszenia, a z opisem naszego wynalazku mogą zapoznać się osoby trzecie, które mogą również zgłaszać do UPRP uwagi i wątpliwości mogące wpłynąć na uniemożliwienie udzielenia patentu.
Ostatni etap procedury patentowej do badanie merytoryczne. W jego wyniki UPRP może podjąć jedną z trzech decyzji:
b) Wydać decyzję o odmówieniu udzielenia patentu;
c) Umorzyć postępowanie.
W przypadku udzielenia patentu zgłaszający jest zobowiązany do uiszczenia opłaty z pierwszy okres ochronny. Wykaz okresowych opłat ochronnych można znaleźć na stronie UPRP.
Patent udzielony przez Urząd Patentowy podlega wpisowi do rejestru patentowego. W ciągu 6 miesięcy od dnia udzielenia patentu, osoby trzecie mogą wnieść sprzeciw, który rozpoczyna postępowanie sporne. UPRP pełni w takim postępowaniu rolę „arbitra” rozstrzygającego spór.
Ochrona prawna na wynalazek rozpoczyna się w dniu wydania przez Urząd Patentowy prawomocnej decyzji o udzieleniu patentu. Trwa ona przez maksymalnie dwadzieścia lat od dokonania zgłoszenia - pod warunkiem uiszczenia w terminie wszystkich opłat związanych z udzieleniem i utrzymaniem ochrony wynalazku.