Policjant ma prawo wylegitymować każdego z nas, jeśli podejrzewa, że popełniliśmy przestępstwo lub wykroczenie, jeżeli nasze zachowanie stwarza zagrożenie dla nas lub otoczenia albo gdy prowadzi poszukiwania przestępców lub osób zgłoszonych jako zaginione.
Jedną z wielu znaczących funkcji, jakie spełnia legitymowanie, jest oddziaływanie prewencyjne, eliminowanie anonimowego działania grup lub osób zamierzających naruszyć prawo lub je naruszających. Podstawą sprawdzenia dowodu tożsamości może być też na przykład to, że byliśmy świadkiem jakiegoś zdarzenia. Jednym słowem – okoliczności są opisane na tyle nieprecyzyjnie, że policjant może wylegitymować nas praktycznie w każdym momencie. A 16-latka, jeśli podejrzewa, że jest na wagarach zamiast w szkole, czyli nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku szkolnego.
Jeśli policjant jest w mundurze, nie musi się sam legitymować. Wystarczy, że poda swoje imię, nazwisko, stopień służbowy w sposób umożliwiający zanotowanie tych danych (głośno i wyraźnie), a także przedstawi podstawę prawną i przyczynę podjęcia czynności służbowej. – Jeżeli natomiast policjant pracuje po cywilnemu, by kogokolwiek wylegitymować musi sam okazać legitymację służbową w taki sposób, aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować numer i organ, który wydał dokument, oraz nazwisko funkcjonariusza – wyjaśnia asp. Wioletta Szubska z Biura Komunikacji Społecznej Komendy Głównej Policji. Te same zasady dotyczą nie tylko dorosłych, ale i młodzieży. Jednak o fakcie i okolicznościach legitymowania funkcjonariusz powinien pisemnie powiadomić rodziców lub opiekunów nieletniego.
Warto przy tym pamiętać, że policjant w toku wykonywania czynności służbowych ma obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka. Jeśli jest arogancki, ubliża nam lub grozi – można na niego złożyć skargę do lokalnego komendanta, jego zwierzchnika. Nie warto natomiast odmawiać podawania danych, bo jest to wykroczenie zagrożone grzywną.
Podstawa prawna
Par. 2, par. 5, par. 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 29 września 2015 r. w sprawie postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (t.j. Dz.U. poz. 1565). Art. 61 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. 2016 r. poz. 1782). Art. 65 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1094).