Jestem prezesem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Firma jest mała, ma kredyt we frankach i po ostatniej zmianie kursu nie jest w stanie regulować rat. Negocjacje z bankiem nic nie dały, bank wypowiedział kredyt i rozpoczął egzekucję. Zajęcie kont uniemożliwiło zapłatę składek ZUS oraz zaliczek na podatek. Musieliśmy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Urząd skarbowy grozi mi jako prezesowi spółki odpowiedzialnością karną z kodeksu karnego skarbowego za nieregulowanie zobowiązań podatkowych w terminie. Jaką odpowiedzialność ponoszę jako prezes zarządu i jak mogę się chronić?
Po pierwsze - członkowie zarządu spółki z o.o. są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania spółki, jeżeli ich egzekucja od spółki okazała się bezskuteczna. Dotyczy to zarówno długów komercyjnych, jak i zobowiązań publicznoprawnych (podatki, składki ZUS). Ma to także zastosowanie w sytuacji, w której w ramach upadłości likwidacyjnej wierzyciele nie odzyskali całości długów (a zazwyczaj właśnie tak się dzieje). Po drugie - uporczywe uchylanie się od regulowania zobowiązań podatkowych (czyli trwałe zaprzestanie płacenia podatków) stanowi wykroczenie skarbowe zagrożone grzywną.
W sytuacji czytelnika, jeżeli doszłoby do ogłoszenia upadłości układowej i prawomocnie zatwierdzono by przyjęty przez zgromadzenie wierzycieli układ, to po jego wykonaniu wszystkie niezaspokojone zobowiązania wobec spółki podlegać będą umorzeniu. Zatem wykonanie układu chroniłoby zarząd. Ponadto członkowie zarządu mogą się bronić, wykazując, że złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie 14 dni od powstania stanu niewypłacalności (co można rozszerzyć na moment uzyskania wiedzy o niewypłacalności spółki przy zachowaniu należytej staranności w kierowaniu nią). Członkowie zarządu mogą też wykazywać, że niezłożenie wniosku w terminie nie wynikło z ich winy lub też że pomimo niezłożenia wniosku w terminie wierzyciel nie poniósł szkody (np. że w okresie pomiędzy chwilą, kiedy powinien zostać złożony wniosek, a chwilą, kiedy faktycznie został złożony, majątek spółki nie zmienił się, czyli wierzyciel i przedtem, i potem dostałby tyle samo).
Jeżeli powyższe sposoby obrony zawiodą, członkowie zarządu muszą się liczyć z koniecznością spłaty zobowiązań spółki, które na mocy orzeczenia sądu stały się ich zobowiązaniami. W takiej sytuacji warto pomyśleć o upadłości konsumenckiej. Bycie członkiem zarządu nie jest formą prowadzenia działalności gospodarczej (chyba że ktoś uczynił sobie źródło zarobku z zawodowego pełnienia funkcji członka zarządu). Można być członkiem zarządu i konsumentem jednocześnie.
Zobowiązania takie można zatem zrestrukturyzować w ramach upadłości konsumenckiej. Rozwiązanie to jest dobre, jeżeli suma zobowiązań w tak znacznym stopniu przekracza wartość majątku, że członek zarządu nie będzie w stanie samodzielnie wynegocjować porozumień z wierzycielami. W takiej sytuacji upadłość nawet w łagodniejszej, konsumenckiej wersji oferuje pełne oddłużenie, ale za cenę utraty całego majątku. Co bardzo ważne - grzywny nałożonej na podstawie kodeksu karnego skarbowego nie można w ten sposób oddłużyć, natomiast zobowiązania solidarne orzeczone przez sąd - tak. Ponadto bycie karanym za opisane powyżej wykroczenie skarbowe (a także za przestępstwo związane z selektywnym zaspokajaniem wierzycieli czy niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie - a takie również grożą członkom zarządu) nie wpływa na dopuszczalność upadłości konsumenckiej, o ile członek zarządu jest w stanie obronić stanowisko, że nie doprowadził do niewypłacalności własnej ani jej znacząco nie zwiększył umyślnie lub przez rażące niedbalstwo.
Nie wszystko zatem stracone. Upadłość firmy, którą się kierowało, nie musi oznaczać ukrywania się przed komornikami do końca życia. Przy dodatkowym wysiłku i pewnych wyrzeczeniach można odzyskać czystą kartę, co samo w sobie jest już bardzo dużo warte.
Podstawa prawna
Art. 4914, 49121 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.).
Art. 299, 586 ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).
Art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Art. 57 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.). Art. 300, 301, 302 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.).