Status i uprawnienia przysługujące rezydentom długoterminowym przebywającym na terenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej reguluje Dyrektywa Rady 2003/109/WE z 25 listopada 2003 r. Dyrektywa ta znajduje zastosowanie wobec wszystkich obywateli państw trzecich, którzy legalnie zamieszkują na terytorium Unii Europejskiej (wyjątkiem są tu osoby, których sytuacja jest niepewna lub, które zamieszkują w UE jedynie tymczasowo - np. uchodźcy, osoby ubiegające się o azyl lub pracownicy sezonowi).
Kto może ubiegać się o status rezydenta długoterminowego?
Status rezydenta długoterminowego uzyskać mogą uzyskać obywatele państw trzecich po spełnieniu następujących warunków:
b) udokumentowanie stałych dochodów wystarczających do utrzymania się bez konieczności korzystania z systemu pomocy społecznej danego państwa członkowskiego;
c) posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego.
Warto zaznaczyć, że poszczególne państwa członkowskie mogą zastosować dodatkowe kryteria dla osób ubiegających się o status rezydenta długoterminowego – np. znajomość języka obowiązującego w danym kraju.
Decyzję o przyznaniu statusu rezydenta długoterminowego właściwe organy państwa członkowskiego podejmują w ciągu sześciu miesięcy od złożenia wniosku. Rezydent długoterminowy otrzymuje wówczas stałe zezwolenie na pobyt, które jest ważne co najmniej przez pięć lat i podlega automatycznemu odnowieniu.
Kiedy państwo UE może odmówić przyznania statusu rezydenta długoterminowego?
Państwa członkowskie mogą odmówić przyznania statusu rezydenta długoterminowego kierując się względami porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego.
O odmowie statusu rezydenta długoterminowego właściwe organy państwa członkowskiego informują nie później niż sześć miesięcy od daty złożenia odpowiedniego wniosku. Decyzja ta musi zostać przekazana na piśmie wraz z podaniem przyczyn odrzucenia wniosku, jak również informacją o przysługujących wnioskodawcy środkach odwoławczych.
Przyznany danej osobie status rezydenta długoterminowego może również zostać cofnięty w następujących sytuacjach:
b) uzyskanie statusu w wyniku oszustwa;
c) podjęcie środków w zakresie wydalenia danej osoby.
Jakie uprawnienia przysługują rezydentowi długoterminowemu?
Osoby posiadające status rezydenta długoterminowego korzystają z zasady równego traktowania z obywatelami danego państwa w zakresie:
• edukacji i kształcenia zawodowego;
• uznawania kwalifikacji i stypendiów naukowych;
• przywilejów socjalnych;
• pomocy społecznej;
• świadczeń socjalnych;
• swobody zrzeszania się i członkostwa w związkach zawodowych;
• swobodnego dostępu do całego terytorium danego państwa członkowskiego.
W określonych sytuacjach państwa członkowskie mogą ograniczyć stosowanie zasady równego traktowania z obywatelami w zakresie dostępu do zatrudnienia i edukacji (np. żądanie potwierdzenia kwalifikacji językowych) czy też pomocy społecznej i ochrony socjalnej.
Istotnym uprawnieniem, z którego mogą skorzystać rezydenci długoterminowi jest wzmocniona ochrona przed wydaleniem. Postępowanie w sprawie wydalenie osoby posiadającej taki status może zostać podjęte tylko w przypadku poważnego zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego.
Rezydenci długoterminowi mogą również skorzystać z prawa do zamieszkania na terytorium innego państwa członkowskiego UE przez okres przekraczający trzy miesiące w sytuacji, gdy podjęli w nim zatrudnienie, studia lub kształcenie zawodowe.