Subskrybuj nas na Youtube
„Pracownik socjalny chciał ze mną przeprowadzić wywiad środowiskowy, jednak odmówiłam. Czy w tej sytuacji gmina nie przyzna mi zasiłku celowego?” – pyta pani Anna.
Odmowa przyznania zasiłku z pomocy społecznej. Jakie są przepisy?
Należy pamiętać, iż w określonych sytuacjach brak współdziałania z pracownikiem socjalnym może być podstawą odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej czy ograniczenia jego wysokości.
Stanowi o tym art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z tym przepisem brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień,nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną lub nieuzasadniona odmowa podjęcia lub przerwanie szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych, prac społecznie użytecznych, a także odmowa lub przerwanie udziału w działaniach w zakresie integracji społecznej realizowanych w ramach Programu Aktywizacja i Integracja lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną mogą stanowić podstawę do ograniczenia wysokości lub rozmiaru świadczenia, odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej.
Przykład
„Wydanie przez organ decyzji rozstrzygającej w przedmiocie zasiłku musi zostać poprzedzone postępowaniem wyjaśniającym, którego elementem koniecznym, zgodnie z art. 106 ust. 4 u.p.s. jest wywiad środowiskowy, bądź jego uaktualnienie. Jak podkreśla się w judykaturze sądów administracyjnych, rodzinny wywiad środowiskowy jest szczególnym rodzajem dowodu przewidzianym w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej i pełni on w sprawach pomocowych niezwykle ważną rolę. Przeprowadza się go w celu ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin ubiegających się o świadczenia oraz korzystających ze świadczeń. Jest on ustawowo określonym sposobem zbierania informacji, rozmową z osobą starającą się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej (i jej rodziną), szczególnym rodzajem postępowania dowodowego. Rodzinny wywiad środowiskowy ma ukazać w sposób wszechstronny sytuację osoby i rodziny starającej się o przyznanie świadczenia lub korzystającej z pomocy. Na jego podstawie pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji określonego podmiotu i formułuje wnioski dotyczące planowania pomocy, które są podstawą rozstrzygnięcia sprawy. Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest obligatoryjną czynnością organu przed dokonaniem rozstrzygnięcia w sprawie w drodze decyzji administracyjnej przyznającej prawo do świadczenia z pomocy społecznej lub takiego prawa odmawiającej” – podkreślił przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku 30 lica 2024 r. (II SA/Łd 139/24).
Przykład
„Warunkiem udzielenia wsparcia przez organy pomocy społecznej jest współdziałanie z pracownikami socjalnymi. Jak bowiem wskazano w art. 11 ust. 2 u.p.s. m.in. brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym lub asystentem rodziny może stanowić podstawę do ograniczenia wysokości lub rozmiaru świadczenia, odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Osoba występująca o świadczenia z pomocy społecznej nie może pozostawać bierna w ustaleniu okoliczności, które mogą świadczyć na jej korzyść. Wręcz przeciwnie, to od klienta pomocy społecznej należy oczekiwać chociażby minimum współpracy z pracownikiem socjalnym” – uzasadnił z kolei WSA w Łodzi w wyroku w 12 lipca 2024 r. (II SA/Łd 129/24).
Odmowa zasiłku również w przypadku marnotrawienia świadczeń
Warto też pamiętać, iż ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania czy tez przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego mogą mieć miejsce w przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych.
Podsumowanie
Współdziałanie z pracownikiem socjalnym jest kluczowe dla przyznania zasiłków z pomocy społecznej, w tym zasiłku celowego. Jeśli nie występują zatem ważne okoliczności uniemożliwiające przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, to warto w nim aktywnie uczestniczyć. Pamiętajmy też, iż każdy przypadek może być inny, dlatego powinien być oceniany indywidualnie.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j. t. Dz. U. z 2024 r., poz. 1283; ost. zm. Dz. U. z 2024 r., poz. 1572);
