Poręczenie to jedno z najbardziej popularnych zabezpieczeń pożyczek i kredytów. Wynika to z prostej formy jego ustanowienia, solidarnej i szerokiej odpowiedzialności poręczającego oraz stosunkowo łatwej egzekucji
Czy można ograniczyć odpowiedzialność
Mam problemy z odzyskiem pożyczki od dłużnika głównego. Środków nie chce oddać również żyrant, powołując się na ograniczoną odpowiedzialność, która wynika z udzielonego poręczenia. Czy dochodząc zwrotu pieniędzy w sądzie, poręczyciel może podnosić takie zarzuty?
Odpowiedzialność poręczyciela może być ograniczona. Dodatkowo czynność prawna dokonana przez dłużnika głównego z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela – jego odpowiedzialność za poręczenie długu głównego zależy wprost od treści zawartej umowy poręczenia z wierzycielem. Zasadniczo strony mogą ułożyć swój stosunek prawny w sposób najbardziej dla nich odpowiedni. W szczególności mogą postanowić, iż poręczyciel będzie ponosił odpowiedzialność solidarną z dłużnikiem głównym lub też solidarność z tym dłużnikiem zostanie wyłączona. Dopuszczalne są również postanowienia, na podstawie których do odpowiedzialności poręczyciela w ogóle nie będą miały zastosowania reguły solidarnej odpowiedzialności dłużników. W umowie poręczenia można zastrzec, że poręczyciel ponosi odpowiedzialność dopiero w dalszej kolejności – po dłużniku głównym (odpowiedzialność subsydiarna, posiłkowa), określając równocześnie zdarzenie, od którego powstania zależy powstanie odpowiedzialności poręczyciela (np. bezskuteczna egzekucja z majątku dłużnika). Przykładowo w przypadku poręczenia za część zobowiązania konieczne jest dokładne określenie jego wysokości, do której chcemy za kogoś ręczyć. Poręczenie może być także ograniczone co do czasu trwania. I wreszcie jego przedmiotem może być także dług przyszły. To jednak rzadkość, ponieważ wiąże się z dużym ryzykiem. W tym przypadku przepisy uzależniają ważność takiego poręczenia od tego, czy poręczyciel z góry określił wielkość, do jakiej będzie odpowiadał. Niezwykle istotne jest odpowiednie sformułowanie treści poręczenia. Dopiero w przypadku nie uwzględnienia w dokumencie zasad odpowiedzialności poręczyciela ten ostatni będzie odpowiadał jako współdłużnik solidarny. Wówczas z chwilą, gdy dług główny staje się wymagalny, wierzyciel może według swego wyboru żądać całości lub części świadczenia od dłużnika głównego i poręczyciela łącznie lub od każdego z nich z osobna, przy czym aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela obaj dłużnicy pozostają zobowiązani. Poręczyciel powinien pamiętać, że jeżeli wierzyciel będzie przeciwko niemu dochodził roszczenia, jego obowiązkiem jest niezwłoczne zawiadomienie o tym dłużnika, np. pożyczkobiorcy, i wezwanie go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli dłużnik tego nie zrobi, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział.
Podstawa prawna
Art. 881, 884 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).
Czy poręczyciel zapłaci za dług niewymagalny
Za kilka dni mija termin spłaty pożyczki udzielonej sąsiadowi. Dowiedziałem się, że nie będzie on w stanie oddać pożyczonych pieniędzy. Czy w tej sytuacji mogę domagać się zwrotu pieniędzy od żyranta?
Wierzyciel może żądać świadczenia przez poręczyciela w momencie wymagalności długu głównego. Dopóki nie nadejdzie termin spłaty pożyczki, poręczyciel nie ponosi odpowiedzialności za dług. Najwcześniejszym momentem, w którym wierzyciel ma prawo żądać zapłaty przez poręczyciela, jest moment, w którym może on żądać spełnienia świadczenia głównego. Poręczyciel, który spełnia świadczenia za dłużnika głównego, wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela.
Podstawa prawna
Art. 876 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).
Czy za niespłacone długi odpowie żyrant
Udzielając pieniężnej pożyczki znajomemu, udało mi się uzyskać poręczenie za długi od jego sąsiada. Minął już termin zwrotu, a znajomy poinformował mnie, że nie jest w stanie oddać pożyczonych pieniędzy. Czy za zobowiązania odpowiedzialność może ponieść poręczyciel?
Istota poręczenia polega na tym, że poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Wierzyciel tym samym staje się uprawniony do dochodzenia zapłaty zabezpieczonej wierzytelności, np. pożyczki, natychmiast po nadejściu terminu jej płatności zarówno od dłużnika, jak i dodatkowo od poręczyciela. Przyjmując na zabezpieczenie spłaty pożyczki poręczenie osoba jej udzielająca zyskuje dodatkowe źródło zaspokojenia czy też dochodzenia swoich należności. Strony muszą jednak zachować formę pisemną, a oświadczenie poręczyciela musi wskazywać osobę dłużnika głównego i dług główny, za który poręcza. Samo poręczenie może dotyczyć zarówno świadczeń pieniężnych, jak i niepieniężnych. Może być również ograniczone do części zobowiązania głównego lub tylko do oznaczonej wysokości. W przypadku kiedy dłużnik główny będzie opóźniał się z wykonaniem swojego zobowiązania, w interesie wierzyciela jest jak najszybsze powiadomienie o tym opóźnieniu poręczyciela. W przeciwnym razie wierzyciel ponosi odpowiedzialność za poniesioną szkodę wynikłą z opóźnienia, np. za konieczność spłacenia odsetek, bez których mogło się obejść, gdyby wierzyciel nie zwlekał z zawiadomieniem. Z uwagi na to, że przepis regulujący tę kwestię ma charakter względnie obowiązujący, często w umowie poręczenia można znaleźć inne rozwiązania. W praktyce pożyczkodawcy dążą do wyłączenia tego obowiązku w umowie. Z punktu widzenia poręczyciela lepiej jest nie akceptować takich propozycji. Dzięki obowiązkowi powiadamiania poręczyciel jest w stanie odpowiednio zareagować w stosownym czasie. Zwolnienie wierzyciela z obowiązku powiadamiania o zaległościach bardzo często naraża poręczyciela na zapłatę większej kwoty odsetek albo kosztów dochodzenia wierzytelności.
Podstawa prawna
Art. 876 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).
Czy poręczenie wygasa po śmierci dłużnika
Sąsiad, któremu żyrowałem pożyczkę, umarł. Czy jako poręczyciel jestem zwolniony z odpowiedzialności?
Śmierć dłużnika nie zwalnia poręczyciela z odpowiedzialności za spłatę zobowiązania. Odpowiada on razem ze spadkobiercami zmarłego. Poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy przewidziane w prawie spadkowym. Co do zasady poręczenie wygasa, gdy wygaśnie zobowiązanie główne, niezależnie od przyczyny, z jakiej to nastąpi. Poza wykonaniem zobowiązania głównego przyczynę wygaśnięcia poręczenia stanowi: potrącenie wierzytelności, odnowienie zobowiązania głównego, chyba że poręczyciel wyraził zgodę na dalsze trwanie poręczenia, zwolnienie z długu, jego przejęcie, chyba że poręczyciel wyrazi zgodę na dalsze trwanie zobowiązania. Wygaśnięcie poręczenia powoduje też każda inna okoliczność przewidziana w umowie, np. upływ terminu lub ziszczenie się warunku rozwiązującego.
Podstawa prawna
Art. 876, 1030 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).
Czy małżonek zawsze odpowiada za weksel
Mąż podpisał stanowiący zabezpieczenie umowy kredytowej weksel in blanco, który został poręczony przez żonę. Po rozwodzie weksel nie został wykupiony, a żona dostała wezwanie do zapłaty. Czy musi ona uregulować zobowiązanie?
Zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (awal) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Poręczenie może dać osoba trzecia lub nawet osoba podpisana na wekslu. Poręczyciel odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył. Równocześnie jego zobowiązanie jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej. Poręczyciel, który zapłacił weksel, nabywa prawa z niego wynikające przeciw osobie, za którą poręczył, i przeciw tym, którzy wobec tej osoby odpowiadają. Od osoby poręczającej wierzyciel może się domagać zapłaty tak samo jak od wystawcy – dłużnika głównego. Dotyczy to każdego poręczyciela, w tym także byłej żony dłużnika. Jest to odpowiedzialność solidarna. Innymi słowy wierzyciel ma prawo żądać zapłaty całego długu zabezpieczonego wekslem lub jego części od wystawcy weksla i poręczyciela łącznie, od obu albo każdego z osobna. Zapłata należności przez jednego z nich uwalnia od długu drugiego. Poręczenie wekslowe nie może być odwołane i jest składane bezterminowo. Jest samodzielne i abstrakcyjne, co ułatwia korzystanie z tej instytucji, m.in. jako zabezpieczenie pożyczek. Wygasa dopiero w momencie spełnienia zobowiązania wekslowego.
Podstawa prawna
Art. 32 ustawy z 28 kwietnia 1936 r.
– Prawo wekslowe (t.j. Dz.U. nr 37, poz. 282 ze zm.).
Czy wolno ograniczyć poręczenie
Mój znajomy przedsiębiorca chce, by poręczyć wykonanie umowy, w której są postanowienia dotyczące odsetek i kar umownych. Obawiam się, z uwagi na wysokość zastrzeżonych w kontrakcie kar, że moja odpowiedzialność jako poręczyciela może w przypadku splotu niekorzystnych okoliczności znacząco wzrosnąć. Z tego powodu chciałbym ją ograniczyć do określonej kwoty bądź terminu. Czy to możliwe?
Takie rozwiązanie jest możliwe, ale druga strona umowy poręczenia musi na to wyrazić zgodę. Jeśli poręczyciel obawia się, że odsetki czy kary umowne mogą powiększyć pierwotny dług, to warto zaproponować ograniczenie tej odpowiedzialności, np. do kwoty odpowiadającej długowi głównemu. Jeśli taki zapis nie zostanie wprowadzony do umowy, poręczyciel będzie odpowiadał w takim samym zakresie jak osoba, za której zobowiązania poręczył. W przedstawionej sytuacja oznacza to, że poręczyciel będzie odpowiadał za kary umowne i odsetki za opóźnienie. Odpowiedzialność może dotyczyć też terminu udzielonego poręczenia. Ważne jest, by w treści umowy znalazło się oświadczenie w tej sprawie. Termin ten nie musi być określony datą kalendarzową. Może być oznaczony mniej precyzyjnie, np. poprzez wskazanie zdarzenia, które ma wystąpić w przyszłości. W przeciwnym razie poręczenie będzie uważane za bezterminowe i nie będzie możliwe ograniczenie odpowiedzialności poręczyciela za długi.
Podstawa prawna
Art. 876, 887 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121).