We wrześniu 2012 r. rząd przyjął pierwszy pakiet deregulacyjny, który ma ułatwić wykonywanie 50 zawodów, w tym głównie prawniczych, a także z zakresu pośrednictwa pracy, sportu i rekreacji, ochrony fizycznej, żeglugi oraz nauki jazdy i przewozu osób.
W Ministerstwie Sprawiedliwości trwają ponadto prace nad tzw. trzecim pakietem deregulacyjnym. Jak czytamy w komunikacie po Radzie Ministrów, wszystkie trzy transze powinny uwolnić 100 tys. nowych miejsc pracy.
Dlaczego trzeba deregulować
Według badania z 2011 r. Polska zalicza się do krajów OECD najbardziej regulujących dostęp do zawodów związanych z rachunkowością, a także do profesji architekta i inżyniera. Nadmierne regulowanie tych zawodów niekorzystnie wpływa na konkurencyjność gospodarki.
Najistotniejszą konsekwencją, wynikającą z utrzymywania barier regulacyjnych w dostępie do zawodów, jest obniżenie poziomu zatrudnienia w sektorach, których regulacja dotyczy. Przedstawiciele zawodów regulowanych są w stanie ograniczać dopływ potencjalnych konkurentów do danej profesji w czasach dekoniunktury. W wielu przypadkach prowadzi to do ograniczenia konkurencji na rynku pracy.
Ponadto, koszty społeczne utrzymywania regulacji dotyczą nie tylko osób wykonujących te zawody, ale także ich klientów (wyższe ceny usług). Dodatkowo, osoby rezygnujące z ubiegania się o prawo do wykonywania zawodów regulowanych, zwiększają liczbę osób wykonujących zawody nieregulowane.
Poważną konsekwencją funkcjonowania regulacji dostępu do zawodów, zwłaszcza wymagających kreatywności, jest groźba spadku innowacyjności gospodarki. Jednostka, mająca predyspozycje do bycia innowatorem, może zrezygnować z wyboru zawodu regulowanego, obawiając się np. spowolnienia kariery zawodowej (wskutek konieczności spełnienia wymogów długiego stażu pracy, uzupełniania formalnego wykształcenia), czy ponoszenia dodatkowych kosztów. Zwłaszcza regulacja ograniczająca napływ zdolnych i aktywnych osób do zawodów inżynierskich, związanych z tworzeniem innowacyjnych produktów, może obniżyć innowacyjność całej gospodarki. Również utrzymywanie wysokiego poziomu regulacji w dostępie do profesji świadczących usługi dla biznesu, i znajdujących zatrudnienie zwłaszcza w małych i średnich firmach, nie sprzyja budowaniu konkurencyjnej gospodarki.
W przypadku zawodów, których przedstawiciele świadczą usługi przedsiębiorstwom, deregulacja prowadzi do obniżki kosztów prowadzenia działalności. W takich zawodach, jak np. usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych, koszty usług stanowią element kosztów stałych, a więc ich znaczenie relatywnie rośnie wraz ze spadkiem wielkości przedsiębiorstwa.
W drugim etapie otwierania dostępu do zawodów regulowanych przewidziano deregulację zawodów podlegających dwóm ministrom: finansów oraz transportu, budownictwa i gospodarki morskiej. Do otwarcia wyznaczono 91 zawodów. Na liście znalazły się następujące profesje:
1) architekt uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności architektonicznej;
2) architekt uprawniony do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności architektonicznej;
3) architekt uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej;
4) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności architektonicznej;
5) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej;
6) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej;
7) inżynier inżynierii środowiska uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności konstrukcyjno-budowlanej;
8) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności drogowej;
9) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności drogowej;
10) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności mostowej;
11) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności mostowej;
12) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności kolejowej;
13) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności kolejowej;
14) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności wyburzeniowej;
15) inżynier budownictwa uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
16) inżynier górnictwa i geologii w specjalności eksploatacja złóż uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności wyburzeniowej;
17) inżynier inżynierii wojskowej uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności wyburzeniowej;
18) inżynier telekomunikacji uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności telekomunikacyjnej;
19) inżynier telekomunikacji uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności telekomunikacyjnej;
20) inżynier elektrotechnik uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności telekomunikacyjnej;
21) inżynier elektrotechnik uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności telekomunikacyjnej;
22) inżynier inżynierii środowiska uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
23) inżynier inżynierii środowiska uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
24) inżynier energetyk uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
25) inżynier transportu w specjalności sterowanie ruchem w transporcie lub sterowanie ruchem lub zabezpieczenie ruchu pociągów lub automatyka i robotyka uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych;
26) inżynier transportu uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności kolejowej;
27) inżynier transportu uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności kolejowej;
28) inżynier elektrotechnik uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych;
29) inżynier elektrotechnik uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych;
30) inżynier elektrotechnik w zakresie specjalności telekomunikacja uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności telekomunikacyjnej
31) inżynier elektrotechnik w zakresie specjalności telekomunikacja uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności telekomunikacyjnej
32) inżynier elektroniki i telekomunikacji w zakresie specjalności telekomunikacja uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności telekomunikacyjnej
33) inżynier elektroniki i telekomunikacji w zakresie specjalności telekomunikacja uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie w specjalności telekomunikacyjnej
34) inżynier inżynierii naftowej i gazowniczej uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
35) inżynier górnik uprawniony do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
36) usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych;
37) doradca podatkowy;
38) rzeczoznawca samochodowy;
39) diagnosta uprawniony do wykonywania badań technicznych pojazdów;
40) urbanista;
41) pilot samolotowy zawodowy;
42) pilot samolotowy liniowy;
43) pilot śmigłowcowy zawodowy;
44) pilot śmigłowcowy liniowy;
45) pilot wiatrakowcowy zawodowy;
46) pilot sterowcowy zawodowy;
47) pilot balonu wolnego;
48) pilot szybowcowy;
49) radiooperator pokładowy;
50) technik-mechanik lotniczy;
51) technik awionik;
52) dyspozytor lotniczy;
53) mechanik pokładowy (lotniczy);
54) skoczek spadochronowy;
55) nawigator lotniczy;
56) mechanik poświadczenia obsługi technicznej statku powietrznego;
57) zwrotniczy;
58) mostowniczy;
59) dróżnik obchodowy;
60) dyspozytor ruchu metra;
61) dyżurny ruchu i stacji metra;
62) manewrowy metra;
63) monter urządzeń sterowania ruchem pociągów metra;
64) monter urządzeń zdalnego sterowania i kontroli dyspozytorskiej metra;
65) prowadzący pociąg metra;
66) prowadzący pomocnicze pojazdy kolejowe metra;
67) broker ubezpieczeniowy;
68) agent ubezpieczeniowy;
69) aktuariusz;
70) nurek III klasy;
71) nurek II klasy;
72) nurek I klasy;
73) nurek saturowany;
74) kierownik prac podwodnych II klasy;
75) kierownik prac podwodnych I klasy;
76) operator systemów nurkowych;
77) agent celny;
78) biegły rewident;
79) przyjmujący zakłady wzajemne;
80) prowadzący kolektury gier liczbowych;
81) oficer mechanik;
82) szyper 2 klasy w żegludze krajowej;
83) szyper 1 klasy w żegludze krajowej;
84) szyper klasy 2 rybołówstwa morskiego;
85) szyper klasy 1 rybołówstwa morskiego;
86) pilot morski;
87) pilot pełnomorski;
88) maszynista specjalistycznych dźwignic kolejowych;
89) konserwator specjalistycznych dźwignic kolejowych.
90) maszynista specjalistycznych dźwignic portowych i urządzeń specjalistycznych w portowych technologicznych ciągach przeładowczych;
91) konserwator specjalistycznych dźwignic portowych i urządzeń specjalistycznych w portowych technologicznych ciągach przeładowczych.