Jak już informował DGP, rynek przetargów realizowanych zgodnie z ustawą – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) skurczył się w ubiegłym roku. Jego wartość wyniosła 107,4 mld zł, podczas gdy rok wcześniej było to 116,3 mld, a w 2014 r. – 133,2 mld zł.
Okazuje się jednak, że jeśli chodzi o zamówienia do 30 tys. euro, które właśnie ze względu na wartość są zwolnione ze stosowania przepisów ustawy, w ubiegłym roku wydano więcej pieniędzy. Wartość zamówień poniżej tzw. progu bagatelności wyniosła bowiem 34,4 mld zł, podczas gdy w 2015 r. było to 31,2 mld zł. Z jednej strony kurczy się więc rynek zamówień udzielanych zgodnie z ustawą, z drugiej rośnie tych udzielanych z pominięciem jej przepisów.
„Może to świadczyć o zwiększeniu potrzeb realizacji wydatków o mniejszej wartości. Może jednak też wskazywać na niebezpieczną tendencję podziału zamówienia w celu ominięcia stosowania ustawy p.z.p.” – napisano we wnioskach nieopublikowanego jeszcze sprawozdania Urzędu Zamówień Publicznych za 2016 r., do którego projektu dotarł DGP.
Zastrzeżenie to jest o tyle istotne, że ewentualny podział najtańszych zamówień jest bardzo trudny do wychwycenia przez instytucje kontrolne. Te, siłą rzeczy, skupiają się bowiem na zakupach o wyższej wartości. Co więcej, nie można tu mówić o kontroli ze strony przedsiębiorców. Prawo do wnoszenia odwołań dotyczy tylko postępowań powyżej progu 30 tys. euro, a na dodatek do progów unijnych (w zależności od rodzaju zamówienia i zamawiającego wynoszą one 135 tys., 209 tys. i 5,225 mln euro) jest ograniczone do kilku tylko czynności, wśród których nie ma podziału zamówienia na części w celu ominięcia przepisów ustawy.
Łącznie, jak wynika ze sprawozdania za 2016 r., na podstawie przepisów pozwalających na wyłączenie spod ustawy udzielono zamówień o wartości 66,9 mld zł. To mniej niż rok wcześniej (88 mld zł), ale danych tych nie można porównać. Obowiązuje bowiem nowe rozporządzenie w sprawie zakresu informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach, jego wzoru oraz sposobu przekazywania (Dz.U. z 2016 r., poz. 1530). Nie przewiduje ono np. przesyłania informacji dotyczących dotacji przyznawanych ze środków publicznych, a tylko ta pozycja w sprawozdaniu za 2015 r. wyniosła prawie 30 mld zł. Gdyby więc odliczyć tę kwotę okazałoby się, że w minionym roku więcej pieniędzy wydano poza ustawą. To jednak również nie byłoby miarodajne, gdyż ubiegłoroczne sprawozdanie zawiera wiele pozycji nieuwzględnianych w latach wcześniejszych (np. zamówienia obronne realizowane z pominięciem ustawy).
Tak jak w poprzednich latach największą wartość zamówień udzielonych poza ustawą (z pominięciem umów do 30 tys. euro) stanowiły zlecenia sektorowe udzielane powiązanym spółkom (np. w ramach grupy kapitałowej). Łącznie ich wartość wyniosła 13 mld zł. W 2015 r. było to 15 mld zł (spadek można tłumaczyć ogólnie mniejszymi inwestycjami w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych).
174,3 mld zł wyniosła ogólna wartość rynku zamówień publicznych udzielonych zarówno zgodnie z przepisami o zamówieniach, jak i z ich pominięciem
34,4 mld zł wyniosła wartość udzielonych w 2016 r. zamówień do progu 30 tys. euro , do których nie stosuje się przepisów o zamówieniach