Rozmowa z MACIEJEM BOBROWICZEM, prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych - Z badań przeprowadzonych przez Krajową Izbę Radców Prawnych wynika, że poziom świadomości prawnej Polaków jest niezmiernie niski. 30 proc. nie wie, co to jest pozew czy jak zbudowany jest wymiar sprawiedliwości.
ARKADIUSZ JARASZEK
Panie prezesie, skąd pomysł, by z edukacją prawniczą trafić do szkół?
MACIEJ BOBROWICZ*
Z badań przeprowadzonych przez Krajową Izbę Radców Prawnych wynika, że poziom świadomości prawnej Polaków jest niezmiernie niski. 30 proc. nie wie, co to jest pozew czy jak zbudowany jest wymiar sprawiedliwości.
Czy można to w jakiś sposób zmienić?
Samorząd radców prawnych przygotował program Skuteczne prawo, zgodnie z którym do szkół średnich chcemy wprowadzić naukę prawa. Miałaby ona się odbywać na zupełnie nowych zajęciach lub w ramach lekcji, które już dziś są prowadzone w szkołach, jak np. godzina wychowawcza. Zajęcia te będą miały wymiar bardziej praktyczny. Nie chcemy uczniów szkół średnich uczyć prawa tak, jak się to robi na uniwersytetach, ale chcemy pokazywać, jak powinni zachować się w konkretnych życiowych sytuacjach, czyli np. co powinni zrobić, gdy umrze członek rodziny, co to jest postępowanie dotyczące nabycia spadku, gdzie należy składać wniosek, jak sobie poradzić, gdy przyjdzie pismo z urzędu skarbowego itp.
Jak miałyby wyglądać takie zajęcia?
Nauczyciel zapraszałby na zajęcia radcę prawnego lub innego prawnika – jeśli przedstawiciele innych zawodów prawniczych zechcą włączyć się w ten program i taki prawnik, na konkretnych przypadkach, opowiadałby, w jaki sposób rozwiązać problemy prawne, które mogą się pojawić w dorosłym życiu. Myślę, że taki sposób prowadzenia zajęć byłby atrakcyjny, bowiem młodzież chętniej słucha o przypadkach, jakie wydarzyły się w życiu niż o abstrakcyjnych modelach.
Czy znajdą się chętni prawnicy do prowadzenia takich zajęć?
Jest wielu radców prawnych, którzy są już u końca swojej kariery i mają duże doświadczenie zawodowe, i to oni mogliby prowadzić takie zajęcia. Samorząd przygotowałby dla Ministerstwa Edukacji pewien wystandaryzowany zakres przedmiotowy zajęć oraz listę prawników, którzy mogliby uczestniczyć w prowadzeniu zajęć. Samorząd wziąłby też na swoje barki przygotowanie radców do prowadzenia takich zajęć.
Kto będzie ponosił koszty wprowadzenia takich zajęć do szkół średnich?
Resortu edukacji projekt ten nic by nie kosztował. Radcowie mogliby prowadzić takie zajęcia w ramach działalności pro bono lub też samorząd poniesie koszty takich zajęć.
Zajęcia te miałyby mieć charakter obowiązkowy czy raczej fakultatywny?
Efekt takich zajęć może zostać osiągnięty jedynie wówczas, gdy zajęcia te będą miały charakter obowiązkowy. Każdy, kto ukończy szkołę średnią, powinien mieć większą świadomość prawną.
Czy taki model funkcjonuje już gdzieś na świecie?
Model ten jest już sprawdzony i świetnie funkcjonuje np. w Stanach Zjednoczonych. Przykład USA pokazuje, że nauka prawa w szkołach średnich bardzo mocno poprawia świadomość prawną obywateli. Również przeprowadzone w Polsce programy pilotażowe potwierdzają, że takie działanie spotkało się z aprobatą uczniów i nauczycieli.
Czy sama edukacja prawnicza wystarczy do zwiększenia świadomości prawnej obywateli?
Naszym zdaniem nie i dlatego chcemy, aby Ministerstwo Sprawiedliwości umożliwiło wszystkim obywatelom dostęp do aktualnych aktów prawnych. Dziś nie ma takiej możliwości. Państwo powinno taką możliwość stworzyć i uruchomić np. portal internetowy, na którym byłyby udostępniane akty prawne. Uważamy, że po stronie państwa powstaje obowiązek dostarczania takiej informacji i każdy ma prawo żądania spełnienia tego obowiązku. Wpłynie to na świadomość prawną. Wystąpiliśmy już do ministra sprawiedliwości z odpowiednim wnioskiem w tej sprawie.
Kiedy zatem możemy spodziewać się wprowadzenia zajęć z zakresu prawa do szkół?
Jeżeli ministerstwo pozytywnie odniesie się do naszego pomysłu, to będziemy potrzebowali czasu na przygotowanie prawników do prowadzenia zajęć i opracowanie programu nauczania. Sądzę, że najwcześniej zajęcia te mogłyby być prowadzone od nowego roku szkolnego.
* Maciej Bobrowicz
radca prawny, współzałożyciel i prezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Mediacji Gospodarczej